به گزارش اقتصاد انرژی، میرقاسم مومنی درباره پروژه‌های گازی آذربایجان و برنامه ترکیه برای اتصال به خزر در حوزه انرژی به ایلنا گفت: دریای خزر و کشورهای حوزه خزر مثل آذربایجان، ایران، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه دارای ذخایر نفت و گاز هستند که مهمترین مسئله بعد از منابع نفت و گاز؛ موضوع ترانزیت و صادرات است، در حال حاضر 40 درصد گاز اروپا از مسیر روسیه منتقل می‌شود و این یک اهرم سیاسی در دست روس‌ها است که هر زمان بخواهند می‌توانند قیمت گاز را بالا برده و یا صادرات را مسدود کنند.
وی افزود: آذربایجان دارای ذخایر عظیم نفت و گاز است بخشی از صادرات این کشور از طریق خط لوله باکو-تفلیس- جیحان یعنی از مسیر گرجستان و ترکیه صادر انجام می‌شود، بر اساس مفاد یک کنسرسیوم بنا بود 5 درصد از سهم این خط لوله متعلق به ایران باشد اما متاسفانه به خاطر فشار امریکا از این پروژه کنار گذاشته شدیم و به جای ایران، ترکیه وارد پروژه شد، همین رویه در پروژه انتقال نفت و گاز باکو-نخجوان-ترکیه هم تکرار می‌شود.
این کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی تصریح کرد: اختلافی هم که در مرز ایران و منطقه زنگزور پیش آمده به این دلیل بود که ترک و آذری‌ها فشار وارد کردند یک خط لوله گاز و انرژی به نخجوان تا ترکیه کشیده شود، یعنی مسیر ترانزیت از باکو- زنگور به نخجوان و سپس به ترکیه برود، در نتیجه ایران هم از معادلات انتقال زمینی و ریلی و هم از انتقال انرژی خارج می‌شود، بعبارت دیگر همه اختلاف پیش آمده در مسیر جاده ترانزیت ایران به ارمنستان که از سوی آذری‌ها مسدود شد به این دلیل بود که به ایران فشار وارد کنند. از سوی دیگر قرار بود کریدوری از مسیر لاچین به قره‌باغ برود تا ارمنی‌ها به قره‌باغ دسترسی داشته باشند، این پروژه هم در دست اقدام است اما مسئله این است که در شرایط فعلی با ایجاد مسیر ترانزیتی از طریق زنگزور به ترکیه و نخجوان و اتصال به باکو عملا نقش ایران از معادلات انرژی و ترانزیتی منطقه از بین خواهد رفت و در بلندمدت به منافع ما صدمه وارد خواهد شد.
وی ادامه داد: دومین مسئله اینکه ترک‌ها سعی دارند به لحاظ انرژی مستقل شوند بنابراین در قراردادهایی با آذری‌ها سعی دارند ده‌ها سال ترانزیت انرژی را گارانتی کنند مثلا جنگ 44 روزه سال گذشته قراردادهای هنگفت اقتصادی منعقد کردند که در حفظ امنیت خط لوله و منابع گازی با آذری‌ها همکاری کنند، یعنی درواقع به بهانه حفظ منافع خود به دریای خزر و آذربایجان نیرو ارسال کنند و این خلاف تعهد کشورهای حوزه خزر بوده و هست. البته در عین حال نه آذربایجان و نه ارمنستان توان اجرای چنین معادله‌ای را ندارند مگر اینکه روس‌ها موافقت کنند، به طوری که اگر احداث خط لوله گاز و ترانزیت از زنگزور و نخجوان در مسیر منافع روسیه نباشد اجرا نخواهد شد، به طوری که اکنون روس‌ها در قره‌باغ یعنی وسط قفقاز مستقر شدند و زمینه دولت‌سازی می‌کنند و هر اتفاقی را باید تائید کنند.
این تحلیلگر مسایل قفقاز با بیان اینکه ما تاکنون از آذربایجان، گرجستان، ارمنستان و یا ترکیه می‌توانستیم به دریای سیاه متصل شویم اگر این مسیر مسدود شود از فرصت تجاری محروم خواهیم شد، خاطرنشان کرد: رژیم‌صهیونیستی و ترکیه ملاقات‌هایی با روسیه داشتند و با توجه به سیاست روسیه نسبت به ارمنستان به نظر می‌رسد ارمنستان جهت احداث خط ترانزیت و خط لوله به مسکو نگاه می‌کند و اگر روس‌ها مشارکت نکنند، اجرا نمی‌شود، در هر حال ترکیه و آذری‌ها برای حفظ امنیت خط لوله زنگزور در مسیر مرز ایران مجبورند نیرو پیاده کنند و به این ترتیب هر روز قدم‌های بیشتری برای حضور در مرزهای ما خواهند داشت و عملا مرز ما با ارمنستان را قطع خواهند کرد و این به صلاح منافع ملی ما نیست، چراکه ارتباط ما را با اروپا، روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع قطع خواهد کرد.
وی با اشاره به حضور اسرائیل در منطقه و تاثیرات منفی آن بر منافع اقتصادی، امنیتی و سیاسی ایران گفت: اکنون 40 درصد از نفت اسرائیل از باکو-تفلیس- جیحان به بندر اشکلون می‌رود و در واقع اسرائیل در نظر دارد 80 درصد نفت خود را از آذربایجان تامین کند که به حضور بیشتر این رژیم در منطقه می‌انجامد، بنابراین ما باید با حساسیت و دقت بیشتری اتفاقات منطقه را در نظر داشته باشیم.
