تصویر بازار نفت چین و نقش تامین‌‌‌کنندگانی مانند ایران و روسیه که تحت تحریم غرب هستند، به‌‌‌تدریج واضح‌‌‌تر میشود.
به گزارش اقتصاد انرژی به نقل از دنیای اقتصاد، نفت روسی که در اروپا به‌‌‌فروش نمی‌رسد با تخفیف بالاتری نسبت به نفت ایران صادر میشود؛ بنابراین، شواهد جدید نشان می‌دهد نفت روسی بخشی از سهم بازار نفت ایرانی را در چین از آن خود کرده است. این پیش‌بینی‌ای بود که «دنیای‌اقتصاد» در ماه گذشته تحت گزارشی با عنوان «معادله روسی پترودلارها» انجام داده بود.
همچنین در روز گذشته گزارش دیگری در این روزنامه با عنوان «رقابت نفتی در بازار شرق» منتشر شد که نشان می‌‌‌داد داده‌‌‌های شرکت کپلر مهر تاییدی بر این پیش‌بینی زده و واردات نفت چین از ایران در ماه آوریل ۳۴درصد نسبت به متوسط ۳ماه نخست سال ۲۰۲۲ کاهش یافته و تخفیف‌‌‌های بالای ۳۰ دلاری روسیه کار را برای فروش نفت ایران دشوار کرده است. حالا شواهد جدیدی از این موضوع به‌‌‌دست آمده است.
خبرگزاری رویترز به نقل از شرکت ردیابی نفتکش ورتکسا آنالیتیکس، می‌‌‌گوید واردات نفت از ایران در آوریل به ۶۵۰هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرده و شرکت رفینیتیو نیز گفته همزمان واردات دریایی از روسیه با ۱۶درصد رشد نسبت به مارس، به روزانه ۸۶۰هزار بشکه رسیده است.
رویترز دلیل این کاهش واردات از ایران را افت تقاضای این کشور، قرنطینه و ورود محموله‌‌‌های پرتخفیف روسی می‌‌‌داند. علاوه بر این، بلومبرگ هم به نقل از اداره گمرک چین گفته واردات نفت این کشور احتمالا به‌‌‌علت افزایش خرید از روسیه، ۴درصد بالا رفته؛ هرچند صادرات سوخت چین نیز رشد کرده است.
شاهد جدید از افت فروش نفت
در روزهای گذشته شرکت کپلر از کاهش واردات چین از ایران در آوریل خبر داده بود که اکنون شرکت ورتکسا آنالیتیکس هم همین موضوع را اعلام کرده است. کپلر در گزارش خود گفته بود ایران در ۳ماه نخست سال‌جاری میلادی توانسته بود با ۳۰درصد افزایش نسبت به متوسط سال ۲۰۲۱، ۸۷۰هزار بشکه در روز نفت به چین صادر کند. با این حال، این شرکت در گزارش جدید خود گفته واردات از ایران در ماه چهارم سال (آوریل) ۳۴درصد پایین رفته و به ۵۷۰هزار بشکه روزانه رسیده است. این شرکت به‌‌‌طور ضمنی اشاره کرده ورود نفت روسی دردسرهایی برای فروش نفت ایران به‌‌‌همراه داشته است. حالا خبرگزاری رویترز در گزارش روز دوشنبه خود با نقل آمارهای شرکت ورتکسا بر این موضوع مهر تایید زده که نفت روسیه یکی از علل اصلی کاهش صادرات ایران به چین بوده است. بر این اساس، واردات نفت ایران توسط چین در ماه آوریل از اوج‌‌‌هایی که در اواخر سال گذشته میلادی و اوایل امسال به‌‌‌خود دیده بود، پایین آمده چراکه تقاضای پالایشگران مستقل چینی پس از افت حاشیه سود آنها به‌‌‌دلیل قرنطینه کووید-۱۹ کاهش یافته و همین‌طور واردات نفت ارزان‌‌‌تر روسی نیز رشد یافته است.
با وجود کاهش خرید نفت از ایران، هنوز این نفت ۷درصد کل واردات بزرگ‌ترین مصرف‌کننده جهان را در اختیار دارد. احیای توافق هسته‌‌‌ای می‌تواند فروش نفت ایران را فراتر از چین که در ۲ سال گذشته بزرگ‌ترین مشتری و به زعم برخی منابع تنها خریدار نفت ایران بوده ببرد و کره‌جنوبی، ژاپن، هند و اروپا را نیز پوشش دهد. در همین حال، نفت روسیه به‌‌‌دلیل کاهش تقاضای اروپا ناشی از تحریم‌ها علیه این کشور پس از حمله به اوکراین در ۲۴ فوریه به سمت چین تغییر مسیر داده است.
ارزیابی‌‌‌های اولیه ورتکسا آنالیتیکس نشان می‌دهد چین نزدیک به ۶۵۰هزار بشکه در روز طی ماه آوریل از ایران نفت خریده است که اندکی کمتر از ۷۰۰هزار بشکه روزانه تخلیه شده در ماه مارس است. پالایشگران مستقل چین که به «تیپات» معروف هستند و عمدتا در استان شرقی شاندونگ مستقر هستند، خریداران کلیدی نفت ایران هستند. این پالایشگران از فوریه تاکنون واردات نفت ایرانی را کاهش داده‌‌‌اند چراکه در آوریل به‌‌‌دلیل افزایش قیمت‌ها و سهمیه واردات کمتر و تخریب حاشیه سود به‌‌‌علت قرنطینه‌‌‌های داخلی، فقط با نیمی از ظرفیت خود کار کرده‌‌‌اند. اِما لی، تحلیلگر چین در ورتکسا گفت: «بشکه‌‌‌های ایرانی از ماه فوریه و پس از اینکه پالایشگاه‌‌‌های مستقل تولیدشان را کاهش دادند، برای پیدا کردن خریدار با دشواری روبه‌‌‌رو شدهاند.» لی ادامه داد که دست‌‌‌کم ۶ محموله نفت ایران با مجموع ۸میلیون بشکه نتوانسته‌‌‌اند بار خود را در بنادر چینی تخلیه کنند و برای بیش از ۳ ماه در بنادر شاندونگ و شیژیانگ شناور بوده‌‌‌اند.
استقبال پالایشگران چینی از نفت ارزان روسیه
از سوی دیگر، داده‌‌‌های رفینیتو نشان می‌دهد واردات نفت دریایی چین از روسیه با ۱۶درصد افزایش نسبت به ماه مارس به حدود ۸۶۰هزار بشکه در روز رسیده که بالاترین رقم از دسامبر سال گذشته به‌‌‌حساب میآید. اگرچه واردات ماه آوریل از روسیه عمدتا نفت ترکیبی ESPO تولید شده در میادین شرق دور این کشور بوده است، چشم‌‌‌انداز رو‌‌‌به‌‌‌رشد محموله‌‌‌های اورالز که ناچار به خروج از اروپا می‌‌‌شوند جذابیت جدیدی برای تیپات‌های چینی ایجاد کرده است. یکی از معامله‌‌‌گران به رویترز گفته حداقل یکی از این پالایشگاه‌‌‌ها نفت اورالز روسی برای تحویل در ماه ژوئن را با تخفیف ۶ تا ۷ دلاری نسبت به برنت خریده است. این در حالی است که نفت ایران با تخفیف ۵ دلاری نسبت به برنت ارائه شده است. با این وجود، بلومبرگ پیش از این میزان تخفیف نفت روسی را حدود ۳۰ دلار عنوان کرده بود. یکی از مدیران معاملاتی در یکی از پالایشگاه‌‌‌های مستقر در شاندونگ گفت که با حاشیه سود وحشتناک و نفت پیشنهادی فراوان مواجه هستند. معامله برای خرید هر دو نفت ایران و روسیه ریسک‌هایی دارد، بنابراین پالایشگران مراقب هستند و محموله‌‌‌هایی را که نسبتا حاشیه سود بالاتری به‌‌‌همراه داشته باشند انتخاب می‌کنند.
رشد ۴درصدی کل واردات نفت
در گزارش دیگری که شاهد بر افزایش کل واردات نفت چین در آوریل احتمالا به دلیل خرید بیشتر از روسیه است، بلومبرگ به نقل از داده‌‌‌های اداره گمرک چین گفته این کشور در ماه گذشته میلادی ۰۳/ ۴۳ میلیون تن نفت (معادل ۵۱/ ۱۰میلیون بشکه در روز) واردات داشته است. طبق محاسبات بلومبرگ، این ارقام نشان از رشد ۴درصدی واردات این کشور در مقایسه با مارس دارد و بیشترین حجم از واردات از ژانویه به‌‌‌حساب میآید. در همین حال، صادرات خالص سوخت چین در این ماه به ۳۴/ ۲ میلیون تن رسیده که بالاترین رقم از ژوئن بوده زیرا تقاضای داخلی به دلایل مذکور پایین آمده است.
مصرف داخلی بنزین، دیزل و سوخت جت در آوریل ۲۰ درصد پایین آمد که بزرگ‌ترین سقوط از ابتدای شیوع کرونا در ووهان در سال ۲۰۲۰ بوده است. این ارقام که نشان‌‌‌دهنده کاهش واردات از ایران و افزایش خرید دریایی از روسیه پس از جنگ اوکراین بوده است، پیش‌بینی «دنیای‌اقتصاد» مبنی بر تهدید نفت روسیه در بازار چین برای فروش نفت ایران را به‌‌‌دلیل تخفیف بالاتر تایید می‌کند. البته آمار واردات نفت چین به‌‌‌تفکیک کشورها در ماه جاری منتشر خواهد شد که می‌تواند تصویر دقیق‌‌‌تری از رقابت نفتی در این بازار به‌‌‌دست دهد.
