معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت با تشریح تازه‌ترین اقدام‌های این معاونت در سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین از تخصیص ۱۰.۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان خبر داد.
وحیدرضا زیدی فرد در گفت‌وگو با اقتصاد انرژی، با بیان اینکه از ابتدای امسال تاکنون اقدام‌های انجام‌شده در این معاونت تنها برای بخش‌های پژوهش و فناوری به دو قسمت سیاست‌گذاری و نظارتی تقسیم می‌شوند، افزود: در بخش سیاست‌گذاری می‌توان به تدوین سند جهت‌گیری‌های کلان و سیاست‌های پژوهش و فناوری وزارت نفت و دستورعمل اجرایی دوره‌های فرصت مطالعاتی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، مراکز و مؤسسه‌های تحقیقاتی اشاره کرد که با دستور مقام عالی وزارت ابلاغ شده‌اند.
وی ادامه داد: هم‌اکنون شیوه‌نامه‌های شناسایی کلان روندهای فناورانه و آینده‌نگاری فناوری صنعت نفت، تحلیل اسناد بالادستی و برنامه‌های کلان ملی، تعیین چالش‌های کلان فناورانه صنعت نفت و تدوین سند برنامه راهبردی توسعه فناوری شرکت‌های اصلی نیز ابلاغ شده است؛ دستورعمل «اجرایی سازی جهش تولید از مسیر کارآفرینی و توسعه کسب‌وکار دانش‌بنیان صنعت نفت» از دیگر مواردی است که در این موضوع به آنها پرداخته‌ایم.
معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت تصریح کرد: اقدام‌های انجام‌شده در حوزه نظارت از سال‌ها پیش درباره ۴۰ طرح کلان پژوهشی در سطح وزارت نفت با دانشگاه‌ها تعریف شده و هم‌اکنون این معاونت به‌عنوان ناظر عالی و نهاد تنظیم‌گر و تسهیل‌گر در اجرایی‌سازی تحقق اهداف در بخش‌های بالادستی، پایین‌دستی و اکتشاف ایفای نقش می‌کند، بر همین اساس امسال همه قراردادهای بالادستی از میدان‌محور به فناوری‌محور تغییر یافته‌اند و قراردادهای پایین‌دستی نیز بر اساس رویکرد فناوری‌محور در دست تغییر هستند.
زیدی‌فرد مهم‌ترین اهداف حاصل از تغییر رویکرد قراردادها به فناوری‌محور را شامل ایجاد مدل کسب‌وکار در دانشگاه‌ها به‌منظور ایجاد نهادهای فناورمحور، شبکه‌سازی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی با دیگر نهادهای زیست‌بوم نوآوری کشور مانند استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان، سازندگان، پیمانکاران و…، ارتقای دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های کارآفرین، رویکرد فناورانه در حداکثرسازی ضریب برداشت از مخازن، تدوین نقشه راه توسعه فناوری‌های ازدیاد برداشت، بهینه‌سازی عملیات تولید و افزایش ضریب بازیافت و حداکثر برداشت اقتصادی دانست.
وی گفت: در حوزه اکتشاف با عنایت به لزوم افزایش ضریب موفقیت و بهره‌وری، همچنین نیاز به فناوری‌های نو با توجه به پیچیده شدن اکتشاف مخازن هیدروکربوری پنج طرح کلان پژوهشی با هدف شناسایی نظام‌مند چالش‌های راهبردی اکتشاف مخازن هیدروکربوری تعریف شده‌اند که اهم دستاوردهای آنها شامل تدوین دانش فنی ارزیابی پایداری مکانیکی – شیمیایی دیواره چاه، توسعه و بومی‌سازی دستگاه هوشمند شست‌وشوی مغزه، تهیه اطلس جامع فیزیک سنگ سازندهای شاخص ایران و تدوین دستورعمل‌های اجرایی فعالیت‌های مطالعات میکروبی و ژئوبوتانی در اکتشاف نفت و گاز است.
معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت اظهار کرد: دستیابی به دانش فنی طراحی و ساخت اقلام مهم و راهبردی صنعت نفت در حوزه‌های فرآیندی، کاتالیستی، مواد شیمیایی، تجهیزات، همچنین دستیابی به توربین ملی، کمپرسور ملی، کربن فعال، زئولیت غربال مولکولی (X۱۳) و … از مواردی است که به‌عنوان دستاوردهای قراردادهای کلان پژوهشی در بخش پایین‌دست به آنها می‌توان اشاره کرد.
زیدی‌فرد افزود: امضای تفاهم‌نامه فی‌مابین وزارت نفت و شهرداری تهران، امضای تفاهم‌نامه بین وزارت نفت و وزارت دفاع، برگزاری نمایشگاه در مجموعه سعدآباد در زمان بازدید رئیس‌جمهوری کشور ونزوئلا از ۱۶ شرکت دانش‌بنیان فعال، تدوین محورهای مذاکره ایران و روسیه در زمینه خدمات تجهیزات فنی و مهندسی و بررسی فرصت‌های همکاری دو کشور خلاصه‌ای از فعالیت‌های این معاونت در بخش پژوهش و فناوری است که سرانجام با این اقدام‌ها سعی بر کاهش نیاز به خام‌فروشی نفت و رفع وابستگی به شرکت‌های تأمین‌کننده فناوری خارجی و جلوگیری از خروج ارز از کشور شده است.
تدوین نیازهای فناورانه صنعت نفت در ۳ افق زمانی
وی اظهار کرد: با توجه به اجرایی شدن نظام‌نامه پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت، اقدام‌های عملی برای تدوین سند برنامه راهبردی پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی شرکت‌های اصلی و وزارت نفت در حال انجام است، همچنین در حال برنامه‌ریزی برای تدوین نقشه راه دانش‌بنیان شدن صنعت نفت هستیم که از جمله اقدام‌های این نقشه راه، تدوین نیازهای فناورانه صنعت نفت در افق‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است که بخشی از نیازهای فناورانه توسط چهار شرکت اصلی دریافت شده که در ادامه نحوه رفع چالش‌های فناورانه از طریق ساخت و تولید، همکاری مشترک، خرید لیسانس یا بهره‌گیری از دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان برای رفع نیازها، همچنین ارتقای سطح فناورانه تدوین خواهد شد.
معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت شناسایی ۴۸ شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه صنعت نفت و جانمایی رایگان برای حضور در بیست‌وششمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، امضای تفاهم‌نامه فی‌مابین وزارت نفت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری (فروردین ۱۴۰۱) را از مهم‌ترین اقدام‌های حمایتی انجام‌شده از شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و گفت: حمایت از سازندگان و شرکت‌های دانش‌بنیان برای دریافت گواهینامه کیفیت محصول از نهادهای ارزیابی انطباق، تسهیل ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به وندور لیست نفت به‌منظور اجرای طرح‌های فناورانه مرتبط با موضوع تفاهم‌نامه از دیگر اقدام‌های حمایتی وزارت نفت از شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است.
زیدی‌فرد به امضای تفاهم‌نامه فی‌مابین وزارت نفت و انجمن صنفی کارفرمایی شرکت‌ها و مؤسسات پژوهشی و دانش‌بنیان صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی (اپنا) در اردیبهشت‌ماه امسال اشاره کرد و گفت: هم‌اندیشی و نظرخواهی از انجمن در زمینه تدوین سازوکارها، آیین‌نامه‌ها و دستورعمل‌های اجرایی مرتبط با فعالیت‌های پژوهشی، فناورانه و شرکت‌های دانش‌بنیان از اهم موارد در نظر گرفته شده برای این تفاهم‌نامه است.
وی استقرار و گسترش رویکرد توسعه صنعت نفت بر مبنای اقتصاد دانش‌بنیان (درون‌زا و برون‌گرا)، نگهداشت و افزایش تولیدات صنعت نفت با هدف برقراری امنیت انرژی و ارتقای امنیت ملی با رویکرد دانش‌بنیان و اشتغال‌زا، توسعه زنجیره ارزش پایین‌دستی (پالایش) نفت و ارتقای کیفیت محصولات تولیدی، توسعه صنعت پتروشیمی دانش‌بنیان مبتنی بر تعمیق عمودی زنجیره ارزش، مدیریت تقاضا و بهینه‌سازی مصرف انرژی با رویکرد دانش‌بنیان و فناور، تقویت ظرفیت‌های داخلی در توسعه زنجیره صنعت نفت و تقویت دیپلماسی انرژی کشور از اصلی‌ترین راهبردهای تدوین برنامه تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌زایی در صنعت نفت بوده است.
۱۰.۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات به دانش‌بنیان‌ها
معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت افزود: با عنایت به انتشار فراخوان دومرحله‌ای اعطای تسهیلات بند (الف) تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و ثبت‌نام متقاضیان در سامانه صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت و برگزاری جلسات متعدد کارگروه توسعه اشتغال وزارت نفت، تاکنون درمجموع طی دو فراخوان صورت گرفته، تعداد ۲۰۴ درخواست در نوبت اول فراخوان و تعداد ۱۵۱ درخواست در نوبت دوم به ثبت رسیده است که درمجموع طی دو فراخوان صورت‌گرفته، ۱۷۸ شرکت متقاضی به مبلغ ۱۰.۱ هزار میلیارد تومان به‌منظور دریافت تسهیلات به بانک‌ها معرفی شده‌اند. شایان ذکر است که این بند از قانون به‌منظور ایجاد اشتغال با تکیه بر دانش‌بنیان کردن صنعت نفت در رسته‌های اولویت‌دار وزارت نفت و با هدف کمک به تأمین داخلی تجهیزات مورد نیاز، پیاده‌سازی طرح‌های توسعه‌ای اشتغال‌آفرین و تولید بار اول و کالاهای دانش‌بنیان تدوین شده است.
زیدی‌فرد با بیان اینکه مسئولیت پیگیری و اجرایی‌سازی فرآیندهای دستورالعمل آیین‌نامه اجرایی بند (د) تبصره «۱۸» قانون بودجه سال ۱۴۰۰ با این معاونت است، افزود: در گام نخست، نامه‌نگاری و پیگیری‌های لازم با مدیران عامل چهار شرکت اصلی، پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز و صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت جهت اجرایی شدن آن صورت گرفته و سایر اقدام‌ها در دست انجام است. این ابلاغیه به‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر، ساخت داخل، طرح‌های توسعه‌ای اشتغال‌آفرین، تولید بار اول در حوزه‌های مختلف صنعت نفت و توسعه فناوری و نوآوری ازسوی بخش‌های خصوصی و تعاونی است.
