به گزارش اقتصادانرژی و به نقل از هجدهمین شماره صنایع پتروشیمی از آنجا که بخش عمومی و صندوق های بازنشستگی، سازمان تامین اجتماعی و سایر نهادهای عمومی اقتصاد ایران، سهامداران عمده و اصلی بسیاری از شرکت های پتروشیمی در ایران هستند، هر گونه کاهش در سود این شرکت ها، با واکنش های مختلف از سوی سهامداران عمده در بخش عمومی اقتصاد و همچنین واکنش سهامداران در بورس مواجه می شود. براین اساس، به دنبال افزایش قیمت خوراک گاز پتروشیمی ها و صنایع دیگر و همچنین هزینه های یوتیلیتی شامل آب، برق، اکسیژن و نیازهای دیگر خط تولید، که موجب کاهش سود خالص این شرکت ها شده و کاهش قیمت سهام و واکنش بازار سرمایه را به همراه داشته، مدیران شرکت های پتروشیمی در اظهارنظرهای مختلف خود اعلام کرده اند که نسبت به وضعیت کنونی، انتقاد دارند. زیرا با وجود افزایش تولید در بسیاری از شرکت ها، سود خالص آنها به دلیل افزایش شدید هزینه تولید، قیمت خوراک و هزینه یوتیلیتی کاهش زیادی داشته و بر منافع سهامداران، بازنشستگان و کارکنان سازمان های مختلف اثرگذار بوده است.
به دنبال انتقاد کارشناسان، مدیران شرکت های پتروشیمی و بسیاری از صاحب نظران صنایع مختلف از فرمول افزایش قیمت خوراک گاز صنایع و همچنین افزایش شدید هزینه یوتیلیتی ها، و درخواست کارشناسان از دولت برای کاهش قیمت خوراک ویوتیلیتی برای سال آینده، برخی مدیران شرکت های پتروشیمی نیز اخیرا در مصاحبه با رسانه ها، انتقادهایی را در این زمینه مطرح و خواستار ورود شورای رقابت و دولت برای کاهش قیمت خوراک و هزینه یوتیلیتی شده اند.
محمد رضا حیدرزاده مدیرعامل آریاساسول نیز با انتقاد از اثرافزایش قیمت خوراک و یوتیلیتی بر کاهش شدید سود پتروشیمی ها اعلام کرد که چند شرکت پتروشیمی، به شورای رقابت از بابت رشد هزینه های تولید شکایت کرده و خواستار اصلاح فرمول هزینه های تولید و یوتیلیتی شده اند.
وی با بیان اینکه دو پتروشیمی فجر و مبین بر اساس بخشنامه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌ترتیب تأمین‌کننده یوتیلیتی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر و منطقه عسلویه هستند، افزود: در این میان سودآوری پتروشیمی‌های آریاساسول، زاگرس، پردیس و جم تحت تأثیر افزایش قیمت یوتیلیتی‌ها قرار گرفته است. افزایش قیمت یوتیلیتی‌ها منطق غلطی را دنبال می‌کند، زیرا برای افزایش قیمت، ارزش برابری دارایی‌های مولد شرکت را در نظر می‌گیرند.
حیدرزاده با اشاره اینکه یکی دیگر از مشکلات صنایع پتروشیمی افزایش قیمت گاز است، تأکید کرد: شرکت آریاساسول یک تأمین‌کننده به نام پتروشیمی پارس دارد. ظرفیت تولید این پتروشیمی سالانه یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن است که یک میلیون و ۲۶۷ هزار تن برای آریاساسول و مابقی برای پتروشیمی جم است. با افزایش قیمت گاز در سال ۱۴۰۱، شرکتی مثل پتروشیمی پارس به‌طور تقریبی ۸۰ درصد افزایش قیمت روی محصولات خود داشته است، آنها هرچقدر قیمت بیشتری برای گاز پرداخت کنند، با توجه به افزایش قیمت اتان، تأثیر چندانی بر ارزش افزوده‌شان نخواهد داشت، اما آریاساسول به‌عنوان یک شرکت سودده در صنعت پتروشیمی ایران با این ارقام، ضرر و زیان خواهد کرد.
رئیس کمیسیون پتروشیمی اتحادیه صادرکنندگان فراورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران در مورد اثر افزایش قیمت خوراک در سال 1401 برعملکرد پتروشیمی ها، سود شرکت ها، سهامداران، و صندوق های بازنشستگی گفت: قیمت خوراک در سال 1400 حدود 200 تا 230 دلار بود اما هم اکنون تا 400 دلار افزایش پیدا کرده و تا پایان مرداد ماه به 360 دلار رسیده بود. با افزایش قیمت خوراک، قطعا حاشیه سود در انتهای سال مالی اثرات خود را خواهد گذاشت. شرکت سودآوری مثل آریاساسول که حدود 5 درصد ارز مورد نیاز ایران را تامین می کند، با افزایش قیمت خوراک حدود 80 میلیون دلار کاهش سودآوری خواهد داشت.
وی با اشاره به اثر افزایش هزینه یوتیلیتی بر کاهش سود شرکت ها گفت: همچنین سود آوری پتروشیمی های آریاساسول، زاگرس، پردیس و جم تحت تاثیر افزایش قیمت یوتیلیتی ها شامل آب، برق، گاز، و سرویس های جانبی، با کاهش مواجه شده است. افزایش قیمت یوتیلیتی ها منطق غلطی را دنبال می کند، زیرا برای افزایش ارزش، برابری دارایی های مولد شرکت را در نظر می گیرند.
وی تاکید کرد: افزایش قیمت یوتیلیتی ها، یک کار غیر کارشناسی است و می خواهند سود شرکت مبین انرژی را در سال مالی بالاتر نشان دهند، امیدواریم که این گونه تصمیم گیری های سلیقه ای برطرف شود، چرا که سهامداران حقیقی و حقوقی و شرکت ها متضرر خواهند شد.
وی افزود: با افزایش قیمت گاز در سال 1401 پتروشیمی پارس به عنوان تامین کننده خوراک، تقریبا 80 درصد با افزایش قیمت گاز را عرضه می کند که با توجه به افزایش قیمت اتان، تاثیر چندانی روی ارزش افزوده این مجموعه بوجود نخواهد آمد اما آریاساسول با این ارقام زیان خواهد کرد.
وی با اشاره به انتقاد سایر شرکت های پتروشیمی در مورد افزایش قیمت خوراک گاز و یوتیلیتی گفت: براین اساس اعتراض خود را به همراه چند پتروشیمی دیگر به شورای رقابت مطرح کردیم و امیدواریم با توجه به این که سهامداران ما بازنشستگان نیروهای مسلح هستند و بخش اعظمی از هزینه ها در این بخش توسط آریا ساسول تامین می شود، شاهد تغییر شرایط موجود باشیم.
وی با اشاره به اثر قیمت خوراک و یوتیلیتی بر کاهش سود شرکت ها با وجود افزایش میزان تولید گفت: آریاساسول در سه ماه نخست 1401 به نسبت سه ماه نخست سال 1400 حدود 60 درصد افزایش تولید داشته، اما افزایش میزان سودآوری به نسبت سال گذشته 20 درصد بوده است. باید به ازای این عدد بتوانیم 60 درصد سودآوری داشته باشیم متاسفانه هر آن چیزی که باعث سودآوری می شود به طریقی دیگر در اختیار دیگران قرار می گیرد.
وی با اشاره به عدم تناسب مجوزها و سرمایه گذاری ها و نوع حمایت از طرح های صنعتی گفت: احداث پتروشیمی و یا پتروپالایشگاه ها می توانند سودآور باشد به شرط آنکه به نهادهای حاکمیتی وابسته نباشد، مطمئنا اگر بحث خوراک را نیز در نظر بگیرید، قطعا می توانند سودآور باشند، اما متاسفانه تاسیسات را احداث می کنیم و بعد به دنبال خوراک می گردیم.
متاسفانه در کشور طراحی های پروژه های زیادی انجام می شود اما کسی به فکر سوددهی این پروژه ها نیست، در زنجیره ارزش باید خوراک پایین دستی تامین شود، و طبیعتا وقتی موضوع حل نشود، اختلاف هم به وجود می آید.
رئیس کمیسیون پتروشیمی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی با اشاره به اینکه ۴۵ درصد ارز کشور از سوی پتروشیمی‌ها تأمین میشود، گفت: اکنون در زنجیره تکمیلی الفین‌ها مانند پلی‌اتیلن، با تکیه بر توان داخلی، طرح‌های توسعه‌ای در دستور کار است.
محمدرضا حیدرزاده با بیان اینکه احداث پتروشیمی یا پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند سودآور باشد به شرط آنکه به نهادهای حاکمیتی وابسته نباشد، اظهار کرد: اگر بحث خوراک را نیز در نظر بگیرید، به‌طور قطع می‌تواند سودآور باشد، اما متأسفانه تأسیسات را احداث می‌کنیم و بعد به دنبال خوراک می‌گردیم که این سبب میشود پتروشیمی نتواند ابتدایی‌ترین درخواست‌هایش را داشته باشد.
وی ادامه داد: بسیاری از طرح‌ها وجود دارند که نهادهای بالادستی برای احداث آنها توجیه می‌شوند و سرانجام به نتیجه نمی‌رسند. در جامعه ایرانی نگاه‌ها کوتاه‌مدت است و هیچ تلاشی بابت تکمیل زنجیره ارزش در حوزه‌های پالایشگاهی انجام نمی‌شود.
رئیس کمیسیون پتروشیمی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی گفت: برای تکمیل زنجیره ارزش باید سرمایه کشور دو تا سه سال در پروژه‌های صنعتی بخوابد و دولت در طی این مدت بپذیرد که درآمدهایی غیر از درآمد نفتی نیز دارد، می‌تواند روی مالیات‌های مستقیم حساب باز کند، اما این کار را نمی‌کند.
به گفته حیدرزاده، شرکت‌های بزرگ پتروشیمی جهان ملزم به فروش دانش فنی روز خود به صنایع میان‌دست و پایین‌دست هستند، اما تمام صنایع بالادستی شرکت‌های اروپایی به ورطه تعطیلی افتاده‌اند چون متمرکز شده‌اند که محصول میانی را از ما بخرند و خودشان به محصول نهایی تبدیل کنند.
وی ادامه داد: این فرآیند بر این مبناست که مقدار سودآوری را حساب می‌کنند و ترجیح می‌دهند سهم سودآوری را در زنجیره پایین‌دست کامل و بالادست را تعطیل می‌کنند و از کشورهایی مثل ایران محصولاتی چون اتیلن را می‌خرند و به محصول نهایی تبدیل می‌کنند. این مسئله سبب میشود به جای ۳۰ درصد ارزش افزوده، ۱۳۰ درصد ارزش افزوده ایجاد شود.
افزایش مصرف مواد پلیمری در جهان
رئیس کمیسیون پتروشیمی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی تأکید کرد: در زنجیره ارزش باید خوراک پایین‌دستی تأمین شود و به‌طور طبیعی وقتی موضوع حل نشود اختلاف هم به‌وجود می‌آید. به همین دلیل بسیاری از پروژه‌ها کلنگ می‌خورند، سرمایه هم تزریق میشود، اما وقتی به ۳۰ درصد می‌رسد برای چند سال متوقف میشود.
حیدرزاده با بیان اینکه روند بازار جهانی نشان داده مصرف مواد پلیمری به‌طور میانگین در سال ۴ درصد افزایش داشته و با ظهور کرونا این میزان تحت تأثیر قرار گرفته است، گفت: حتی در دو سال گذشته سبب نوسان در تقاضاهای مواد پلیمری در دنیا شد و پارادایم جدیدی در بازار اروپا اتفاق افتاد که به طرز عجیبی از سال ۲۰۲۱ پلنت‌های پتروشیمی در بازارهای اروپایی تعطیل شدند و رو به تقلیل رفتند، چراکه به سمت پلیمرهای سازگار به محیط زیست رفته‌اند.
وی اظهار کرد: هم‌اکنون گریدی از پلیمر وجود دارد به اسم PLA که از نیشکر تولید می‌شودو پلیمری سازگار با محیط زیست است. از این رو با توجه به اتفاق‌هایی که در بازار فناوری دنیا افتاده است، کشورهای کمتر توسعه‌یافته مثل ایران همیشه چند سال از بازار فناوری دنیا عقب بوده‌اند. در آزمون و خطاهایی که اروپا و آمریکا برای توسعه این تفکر، ایجاد و فناوری را تجاری‌سازی می‌کنند، ایران و کشورهای کمتر توسعه‌یافته با قیمت بسیار بالا آن را خریداری می‌کنند.
اجرای طرح‌های توسعه‌ای با فناوری داخلی
مدیرعامل پتروشیمی آریاساسول تصریح کرد: فشار برای سودآوری شرکت‌ها به لحاظ اینکه خصوصی شده‌اند، خوب است و پتروشیمی‌ها را مکلف می‌کند زنجیره ارزش را تکمیل کنند. اگر به‌صورت کلان به این موضوع نگاه کنیم، با توجه به اینکه ۴۵ درصد ارز کشور از سوی پتروشیمی تأمین میشود، این نگاه ارزی است.
حیدرزاده با تأکید بر اینکه افزایش حجم تولید به‌شدت زیاد است و به‌طور مثال شرکت آریاساسول در سه ماه نخست ۱۴۰۱ به نسبت سه ماه نخست ۱۴۰۰ حدود ۶۰ درصد افزایش تولید داشته، گفت: افزایش میزان سودآوری به نسبت سال گذشته ۲۰ درصد بوده است. با توجه به اینکه از تمامی ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم باید به ازای ۶۰ درصد بتوانیم ۶۰ درصد سودآوری داشته باشیم.
وی افزود: هم‌اکنون طرح توسعه پلی‌اتیلن متوسط و سنگین که برای کشور نیز سودآور خواهد بود، در دست اقدام است. در این طرح با توجه به شرایط سخت تحریمی و توصیه‌های مقام معظم رهبری در خصوص حمایت از تولید ملی و بخش خصوصی از فناوری و مهندسی داخلی بهره‌مند می‌شویم. در سال کنونی پیشرفت این پروژه بسیار عالی بوده و روزانه حدود ۴۰۰ نفر در آن مشغول کار هستند که این تعداد به‌تدریج افزایش خواهد یافت. محصول این طرح افزون بر مصارف پلیمری، قابلیت صادرات به بازارهای اروپا و آسیای شرقی را دارد.
مدیرعامل پتروشیمی آریاساسول با اشاره به اینکه بحث تأمین خوراک برای صنایع پایین‌دست در مجموعه آریاساسول، اتیلن و سی‌تری پلاس است که به تمامی تعهدات خود پایبند هستیم، تصریح کرد: در اتیلن بخشی به پتروشیمی مهر و بخشی به پتروشیمی پارس ارائه میشود، البته اتیلن در مأموریت‌های پتروشیمی به نوعی خام‌فروشی محسوب میشود و اتیلن مازادی در آریاساسول وجود دارد که قرار است از طریق پروژه جدید به پلی‌اتیلن تبدیل شود. سی‌تری پلاس را نیز در اختیار پتروشیمی جم قرار می‌دهیم که این محصول در آنجا بر اساس زنجیره تکمیلی این پتروشیمی تبدیل به C۴ Cut و بوتادین تبدیل میشود.
حیدرزاده ادامه داد: حدود ۲۰ درصد از محصولات آریاساسول در بورس عرضه و مابقی آن برای صادرات در نظر گرفته میشود. در صادرات نیز بر اساس توافق با سهامداران، بازوهای بازرگانی ما، شرکت‌های تجارت صنعت (زیرمجموعه هلدینگ خلیج فارس) و SPII (زیرمجموعه هلدینگ شستان) به‌شمار می‌روند که در مقدار صادرات نیز با توجه به سهامشان یکسان هستند.
وی گفت: گرید محصولات آریاساسول را دو تا سه شرکت دیگر تولید می‌کنند، البته محصولات ما مشتری خاص خود را دارد. آریاساسول دارای یک گواهینامه معتبر به نام «ریچ» است که پیش‌نیاز ورود به بازارهای اروپایی برای محصولات پتروشیمی به‌شمار می‌رود، از این رو در دوران تحریم مشکلاتی در خصوص صادرات نداشتیم.
رئیس کمیسیون پتروشیمی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی با تأکید بر اینکه طرح‌های سی‌تری پلاس و MDHD با هدف جلوگیری از خام‌فروشی و تکمیل زنجیره تأمین ارزش واقعی در دست اجرا هستند، اظهار کرد: با تکمیل این طرح‌های توسعه‌ای، سود سالانه شرکت حدود ۱۱۰ میلیون دلار افزایش خواهد یافت.
وی در مورد برنامه های این شرکت گفت: سیاست آریاساسول در مدیریت فعلی، توجه به کرامت انسانی و توسعه سرمایه های انسانی است که یکی از شواهد این موضوع یکسان سازی مزایا، حقوق و بیمه تکمیلی، برای همه کارکنان است.
وی افزود: هم اکنون طرح توسعه پلی اتیلن متوسط و سنگین در دست اقدام است و با توجه به شرایط سخت تحریمی و توصیه های مقام معظم رهبری در خصوص حمایت از تولید ملی و بخش خصوصی از تکنولوژی و مهندسی داخلی بهره مند شده ایم.
حیدر زاده گفت: در سال 1401 پیشرفت طرح توسعه پلی اتیلن متوسط و سنگین بسیار خوب بوده و روزانه حدود 400 نفر در آن مشغول به کار هستند که این تعداد به تدریج افزایش خواهد یافت. اتیلن در ماموریت های پتروشیمی به نوعی خام فروشی محسوب می شود و اتیلن مازادی در آریاساسول وجود دارد که قرار است از طریق پروژه جدید به پلی اتیلن تبدیل شود.
وی افزود: سی تری پلاس را نیز در اختیار پتروشیمی جم قرار می دهیم که این محصول در آنجا براساس زنجیره تکمیلی این پتروشیمی به c4 cut و بوتادین تبدیل می شود. طرح های سی تری پلاس و MDHD با هدف جلوگیری از خام فروشی و تکمیل زنجیره تامین ارزش واقعی در دست اجرا هستند. با تکمیل این طرح های توسعه ای، سود سالیانه شرکت حدود 110 میلیون دلار افزایش خواهد یافت.
