به گزارش اقتصاد انرژی به نقل از بازار
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، اعلام کرد: به همراه معاون اول رئیس‌جمهور به کشور قرقیزستان سفر می‌کنیم تا در نشست مشترک معاونان و نخست وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای حضور پیدا کنیم. دستور کار اصلی این نشست فعالیت‌های مختلف کشور در حوزه ترانزیتی و آغاز فرآیند کریدوری شرق به غرب و شمال به جنوب میان کشورهای عضو است.
این سفر با بدرقه رسمی رئیس دفتر رئیس جمهور و جمعی از اعضا هیات دولت امروز انجام شد.تصویب برنامه نشست شورای سران دولت‌های عضو و برنامه ریزی برای پیاده‌سازی استراتژی توسعه اقتصادی سازمان همکاری شانگهای و برنامه همکاری‌های چند جانبه تجاری و اقتصادی بین دولت‌های عضو از جمله دستور جلسات مهم این دوره از نشست نخست وزیران است. امضای اسناد نهایی و تصویب بودجه سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۲۴ و مسائل مربوط به فعالیت‌های مالی و سازمانی اعضای دائمی سازمان همکاری شانگهای از دیگر دستورجلسات این نشست محسوب می شود. علاوه براین پیشنهاداتی در خصوص توسعه فعالیت‌های ریلی، تدوین سند انرژی و همچنین پلتفرم‌هایی برای تجارت دیجیتال بین کشورهای عضو نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
نقش ایران در شانگهای
تغییرات اساسی غیرقابل برگشتی که اخیراً در سیاست و اقتصاد جهانی پدید آمده است، نقش فزاینده مراکز جدید قدرت را بیشتر روشن می‌کند. آنها بر اساس اصول شناخته شده جهانی تقدم حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل با یکدیگر تعامل دارند تا امنیت برابر و غیرقابل تقسیم، احترام به حاکمیت متقابل، ارزش‌ها و منافع ملی را تضمین کنند. کار مشترک کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) – یک سازمان بین المللی که در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان تأسیس شد – بر اساس این اصول استوار است.
هند و پاکستان به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمدند و «شش» را به «هشت» تبدیل کردند و در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱، رهبران سازمان همکاری شانگهای با پذیرش ایران به عنوان عضو کامل سازمان همکاری شانگهای موافقت کردند. علاوه بر ایران، وضعیت رسمی کشور ناظر قبلاً به افغانستان، جمهوری بلاروس و مغولستان و وضعیت شریک گفتگو به ارمنستان، آذربایجان، کامبوج، نپال، سریلانکا و ترکیه اعطا شده است. در سال‌های اخیر تیمور شرقی، اسرائیل، مالدیو، عربستان سعودی، بحرین، قطر و چندین کشور دیگر برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای ابراز علاقه کرده و این سازمان را به انجمنی از کشورهای تقریباً نیمی از جهان تبدیل کرده‌اند.
ایران همچنین بازیگر منطقه‌ای بسیار مهمی است که نقش مهمی در ساختار امنیتی جنوب آسیا ایفا می‌کند و به طور سنتی روابط خوبی با هند، چین و روسیه دارد. با الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای، این سازمان پلی به سوی یک منطقه کوچک دیگر یعنی قفقاز ساخته است
عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای گامی بسیار مهم هم برای ایران و هم برای خود سازمان است. این امر، دومین توسعه سازمان همکاری شانگهای در پنج سال گذشته به هزینه بازیگران نسبتا بزرگ و جدی منطقه بود. ایران همچنین بازیگر منطقه‌ای بسیار مهمی است که نقش مهمی در ساختار امنیتی جنوب آسیا ایفا می‌کند و به طور سنتی روابط خوبی با هند، چین و روسیه دارد. با الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای، این سازمان پلی به سوی یک منطقه کوچک دیگر یعنی قفقاز ساخته است. شرایط واقعی برای گنجاندن کامل منطقه قفقاز در پروژههای سازمان ایجاد شده است. سازمان همکاری شانگهای با داشتن وضعیت شرکای گفتگو با باکو و ایروان از سال ۲۰۱۵ می‌تواند فعالانه‌تری جمهوری‌های قفقاز جنوبی را در همکاری مشارکت دهد.
امضای بیانیه تعهد ایران به سازمان همکاری شانگهای که راه را برای عضویت کامل این سازمان باز کرد، واکنش فعال بسیاری از کشورهای جهان را برانگیخته است. حتی روزنامه جروزالم پست اذعان کرد که این اقدام به تلاش روسیه و چین برای تغییر نظم جهانی کمک می‌کند و به ایران اجازه می‌دهد موقعیت خود را در آسیای مرکزی و فراتر از منطقه تقویت کند. در عین حال، این نشریه تاکید می‌کند که تقویت اخیر ایران شامل انعقاد یک توافقنامه ۲۵ ساله با چین در زمینه همکاری همه جانبه و همچنین تشکیل و تقویت اتحاد فعالانه با روسیه است.
آلکسی روسکیخ، فرماندار منطقه اولیانوفسک فدراسیون روسیه سال گذشته در مورد همکاری اقتصادی فعال بین روسیه و ایران صحبت کرده است. به ویژه، توسعه کانال لجستیکی مستقیم بین بنادر منطقه اولیانوفسک و ایران امکان تحویل مستقیم کالا از روسیه به جمهوری اسلامی را فراهم می‌کند. این پروژه افزوده مهمی به کریدور حمل و نقل شمال-جنوب و تقویت همکاری بین کشورهای سازمان همکاری شانگهای خواهد بود. با توجه به روابط تجاری دشوار با کشورهای غیردوست، به یکی از مهم‌ترین کانال های حمل و نقل تبدیل خواهد شد که زمان تحویل کالا از حوزه اقیانوس هند را به طور مستقیم به سواحل ولگا کاهش می‌دهد. هیئتی از تجار اولیانوفسک قبلاً از چندین شرکت در ایران بازدید کرده‌اند تا امکان تشکیل محموله برگشتی را بررسی کنند که هزینه لجستیک را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. مقامات ایرانی از چشم انداز این پروژه بسیار استقبال می‌کنند و آماده کمک به اجرای آن هستند.
همانطور که انتظار می‌رود، در غرب تشدید همکاری ایران با روسیه و چین و همچنین در چارچوب سازمان همکاری شانگهای بسیار محتاطانه تلقی می‌شود و این اقدامات به نظم نوین جهانی و افول هژمونی سابق ایالات متحده منجر می‌شود. در واقع روسیه، چین و ایران علیه آمریکا متحد هستند و این همکاری ممکن است تصویر استراتژیک جهان را تغییر دهد.
در نتیجه، یکی از اولین پیروزی‌های ملموس رئیسی در محور شرق، پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای بود. رئیس جمهور ایران در آخرین دیدار خود با این سازمان، فعالانه از اتحاد قدرت‌های آسیایی در یک بلوک ضدغربی حمایت کرد. او گفت: «تحریم‌ها فقط یک کشور را هدف قرار نمی‌دهند. تحریم‌ها بیشتر کشورهای مستقل به ویژه اعضای این سازمان را هدف قرار م دهد. او خواستار توسعه مشترک سازوکارهایی برای مقابله با تحریم‌های ناعادلانه و ظالمانه غرب علیه بسیاری از کشورهای جهان شد. به نظر می رسد که این سیاست در میان بسیاری از کشورهای آسیایی در حال تقویت است. در شرایطی که ایران، روسیه، چین، میانمار و دیگر قدرت‌های آسیایی با تحریم‌های متعدد و غیرقابل توجیه غرب مواجه هستند، این کشورها در حال ادغام در یک بلوک اقتصادی هستند و کل شبکه‌های مالی از فشارهای خارجی مصون هستند.
اهمیت راهبرد کریدورها
همیشه مقامات ایران، روسیه و چین بر توسعه کریدورهای حمل‌ونقل برای حل مشکلات لجستیکی و کمک به کسب‌وکارها تاکید کرده‌اند. در همین راستا، جریان محموله در امتداد کریدور حمل و نقل شمال-جنوب به زودی شروع به رشد مداوم خواهد کرد و کانال‌های ارتباطی پایدار با خاورمیانه و جنوب آسیا را فراهم می‌کند. روسیه همچنین در حال افزایش ظرفیت خطوط ریلی خود، ظرفیت ترانسفورماسیون بنادر قطب شمال در جهات شرقی، جنوبی و سایر جهات، از جمله در حوضه آزوف-دریای سیاه و خزر است که بخش های حیاتی کریدور شمال-جنوب خواهد بود.
با توجه به تغییرات در لجستیک بین المللی، مقامات روسیه در حال ساخت کریدورهای حمل و نقل بین المللی به سمت آسیا با سرعتی سریع هستند و در حال توسعه مسیرهای داخلی برای اتصال بخش‌های مختلف کشور هستند، از جمله، کریدورهای فراملی شمال-جنوب و غرب-شرق به طور فعال در حال توسعه هستند. در نهایت، کریدور حمل و نقل شمال-جنوب به مناطق جنوبی روسیه گسترش خواهد یافت. این مسیر سپس به قزاقستان، ایران و سایر کشورهای اوراسیا ادامه خواهد داد. ساخت کریدور غرب به شرق زودتر از موعد مقرر در حال پیشرفت است. بنابراین، کریدورهای حمل و نقل هم ترانزیت جنوب و هم اتصالات سراسر روسیه را فراهم می‌کنند.
با توجه به تغییرات در لجستیک بین المللی، مقامات روسیه در حال ساخت کریدورهای حمل و نقل بین المللی به سمت آسیا با سرعتی سریع هستند و در حال توسعه مسیرهای داخلی برای اتصال بخش‌های مختلف کشور هستند، از جمله، کریدورهای فراملی شمال-جنوب و غرب-شرق به طور فعال در حال توسعه هستند
این توسعه کریدورهای حمل و نقل روسیه با هماهنگی نزدیک با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) و سازمان همکاری شانگهای (SCO) صورت می‌گیرد که هشت کریدور حمل و نقل مرتبط با مسیرهای بین المللی را شامل می‌شود. این کریدورهای حمل و نقل با کریدورهای بین المللی همبستگی دارند و با طرح کمربند و جاده هماهنگ هستند. یکی از بخش‌های این کار دیجیتالی کردن مسییرها است که به حامل‌ها امکان می‌دهد بارگیری، وضعیت جاده‌ها، نقاط استراحت و نقاط سوخت‌گیری را ببینند. بخش مهم دیگر توافقنامه ترانزیت گمرکی در حال آماده سازی است، به طوری که اعضای EAEU امکان پیوستن به این توافقنامه ترانزیت گمرکی را دارند.
در اجلاس سال گذشته سازمان همکاری شانگهای، نمایندگان وزارتخانه‌های حمل و نقل قرقیزستان، ازبکستان و کمیسیون توسعه ملی و اصلاحات چین توافقنامه همکاری در مورد ساخت راه آهن منعقد کردند. آنها موافقت کردند که تمام اسناد پروژه را تا ژوئن ۲۰۲۳ آماده کنند. در مجموع، اجلاس امروز شانگهای نقش مهمی در توسعه کریدورهای شمال-جنوب و شرق به غرب خواهد داشت و احتمالا توافقنامه هایی نیز در این مورد امضاء شود. باید توجه داشت که این کریدورها برای روسیه، چین و ایران در بحث ترانزیت نقش حیاتی و محوری دارد.
