به گزارش اقتصاد انرژی به نقل از خبرگزاری ایرنا :
ساحت علم بی تردید، یکی از ارکان اصلی در نظام حکمرانی در هر جامعه ای محسوب می شود و این مهم در جامعه ایران، بر اساس توجه و التفات ویژه رهبر معظم انقلاب به حوزه علم و فناوری در طول سال های اخیر که در نهایت و به صورت مشخص سال گذشته (۱۴۰۱) را به عنوان «تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین» نامگذاری کردند، اهمیتی دوچندان یافته و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان را به یکی از نقاط استراتژیک و مجموعه های کلیدی کشور تبدیل کرده است.
بر همین اساس و با گذشت یک سال (۱۱ آبان ۱۴۰۲) از مدیریت جدید زیست بوم نوآوری و فناوری کشور به سکانداری دکتر روح الله دهقانی فیروزآبادی در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، فرصت را مغتنم دیدیم تا مروری اجمالی به برخی از دستاوردهای مهم این دوره یکساله داشته باشیم.
حرکت برای عملیاتی کردن منویات رهبر معظم انقلاب در تحقق اقتصاد دانش بنیان
مروری بر دستاوردهای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در طول یکسال گذشته، گویای آن است که تلاش برای تحقق بخشی هرچه بیشتر منویات رهبر معظم انقلاب در راستای دانش بنیان شدن اقتصاد بیش از هر دستاورد دیگری خود را نمایان ساخته است.
از شواهد این مدعا، می‌توان به «اجرای نظام جدید ارزیابی و حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان» اشاره کرد. به طوری که در این نظام جدید، نقش‌آفرین ساختن شرکت‌های دانش بنیان در اقتصاد، زندگی و جامعه محور اصلی ارزیابی است و طی آن شرکت‌های دانش‌بنیان، بر اساس نقشی که در زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان ایفا می کنند، اولویت بندی می شوند و هدف از این شیوه ارزیابی، ارتقاء نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد و تحول در جامعه است.
تحقق گفتمان دولت سیزدهم در خدمت‌رسانی و محرومیت‌زدایی
عملکرد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در طول یک سال گذشته، به نوعی وامدار گفتمان دولت سیزدهم هم بوده است؛ چراکه خدمت رسانی، مردم‌مداری و عدالت از ستون های مرکزی این گفتمان است و سهم این مجموعه در اجرایی کردن این مولفه‌ها را می توان در برنامه‌هایی همچون آبادیران مشاهده کرد.
این مجموعه بسیار مهم دولت سیزدهم هم اکنون به نوعی دغدغه محرومیت‌زدایی در جامعه را دنبال می‌کند و در برنامه آبادایران زدودن محرومیت‌ها با نگاه فناورانه و با میدان دادن به اهالی فناور دنبال می شود.
این برنامه ملی در نخستین اقدام خود، ۲۳ خرداد ماه سال جاری، نمایشگاهی (آبادیران) را در مصلی تهران برپا کرد و توانست چیزی حدود ۳۰۰ شرکت فناور و دانش‌بنیان فعال در حوزه آبادانی کشور را با خود همراه کند و جریان محرومیت‌زدایی را با تکیه بر زیست‌بوم نوآوری و فناوری کلید زند.
معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در گام بعدی برنامه آبادایران، محرومیت زدایی را با نگاهی منطقه‌ای نیز در دستور کار خود قرار داده است و می کوشد با بهره گیری از شرکت های دانش‌بنیان هر منطقه به رفع محرومیت‌های مرتبط همت گمارد.
همچنین برنامه «برش استانی اقتصاد دانش‌بنیانی» نیز از دیگر برنامه‌هایی است که به نوعی گفتمان دولت سیزدهم را در مردم‌مداری و عدالت، نمایندگی می‌کند، در این طرح، سهم برابری از حمایت‌ها و فرصت‌سازی‌ها برای توسعه دانش‌بنیان پیش‌روی استان‌های مختلف کشور قرار گرفته است.
چراکه هنگامی که شرکت‌ها و ظرفیت‌های فناورانه در چند کلانشهر به ویژه تهران متمرکز شود، نخبگان و اهالی فعال در حوزه زیست بوم نوآوری و فناوری کشور نیز به این کلانشهرها جذب می‌شوند و این چرخه معیوب، حمایت بیشتر از نقاط برخوردار و محرومیت نقاط کمتر را به دنبال خواهد داشت.
دستاوردهای دپیلماتیک
معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری همچنین در سالی که گذشت، تعاملات ارزشمندی را در عرصه بین الملل و در حوزه دیپلماسی علم و فناوری رقم زد و از آن جمله می‌توان به تفاهم نامه‌های همکاری با کشورهای کوبا، اندونزی، ازبکستان و روسیه اشاره کرد.
این مجموعه، صادرات ۵۰ قلم تجهیزات پزشکی و دو قلم داروی ایرانی درمان سرطان به کنیا در راستای توسعه بازار شرکت‌های دانش‌بنیان را در کارنامه یکسال گذشته خود دارد.
توسعه پلتفرم «کانکت پلاس» از دیگر برنامه‌هایی بود که در مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری، برای استفاده از ظرفیت‌های ایرانیان خارج از کشور که علاقه‌مند به تاسیس شرکت در کشور هستند اجرایی شد.
ورود جدی به عرصه های نوظهور
توجه خاص به فناوری «هوش مصنوعی» که از حوزه‌های نوظهور امروز جوامع محسوب میشود از دیگر دستاوردهای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان در سال گذشته محسوب می شود و در این راستا این مجموعه راهبردی حوزه نوآوری و فناوری کشور، تدوین سند ملی هوش مصنوعی را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
از آنجا که فناوری هوش مصنوعی در گام‌های اولیه خود به سر می برد و همه جوامع در به کارگیری این فناوری در ابتدای راه هستند، این عرصه به مثابه یک فرصت ویژه پیش روی کشور است و با ورود به موقع به این عرصه می توانیم فاصله فناورانه خود از کشورهای پیشتاز را کمتر و کمتر کنیم.
دکتردهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور در راستای پیشرفت هرچه بهتر حوزه هوش مصنوعی در کشور، با برخی از کشورها اعم از حوزه آسیای میانه و شرق دنیا همچون چین و حتی برخی از کشورهای اروپای شرقی این حوزه را به پیش برده است.
«تعریف، راهبری و حمایت از طرحهای فناورانه پیشران در حوزه هوش مصنوعی»، «تعریف، راهبری و حمایت از طرح های فناورانه پیشران در حوزه خانه هوشمند»، «بازنگری دوره‌های آموزش ضمن خدمت کارکنان در حوزه فناوری اطلاعات»، «هوشمندسازی دولت و حکمرانی الکترونیک» از جمله دیگر اقداماتی است که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در سالی که گذشت در حوزه ورود به عرصه های نوظهور در دستور کار خود داشته است.
تغییر در ساختار ستادهای توسعه فناوری
همچنین با روی کار آمدن دهقانی فیروزآبادی سکاندار جدید معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در دولت سیزدهم، با توجه به ارتقای ساختار سازمانی این معاونت با هدف توسعه فناوری‌های راهبردی با تکیه بر روندهای جهانی و آسیب شناسی دقیق، تغییر ساختار ستادهای قبلی و راه اندازی چند ستاد جدید به منظور توسعه فناوری‌های راهبردی در دستور کار این مجموعه قرار گرفت.
به طوریکه با تغییرات ساختاری انجام شده ۸ ستاد برای اهداف و ماموریت های تعریف شده شامل ستاد توسعه فناوری‌های اپتیک و کوانتوم، ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات، ستاد توسعه فناوری‌های زیستی و پزشکی دقیق، ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، ستاد توسعه فناوری‌های مالی و حکمرانی، ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو و ستاد توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی و رباتیک بازآفرینی مجدد و آغاز به کار کردند.
همچنین در ادامه نیز با توجه به ارتقای ساختار سازمانی معاونت علمی فناوری و با هدف شتابدهی نوآوری‌های فناورانه در زنجیره‌های بزرگ اقتصادی، توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد دانش‌بنیان، حمایت از توسعه بازار محصولات فناورانه، ایجاد زمینه شکل‌گیری ابَربازیگران فناوری و در نهایت افزایش سهم دانش‌بنیان‌ها در تولید ناخالص ملی و بهبود تراز تجاری کشور، ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در این معاونت نیز دسته بندی جدید شدند.
بر همین اساس ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان انرژی، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حمل و نقل و فضایی، ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان آب، اقلیم و محیط زیست، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ماشین‌سازی و تجهیزات صنعتی پیشرفته، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان معدن و صنایع فلزی، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی و ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان عمران و ساختمان از جمله ستادهایی هستند که با هدف پیش برد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد و جانمایی شدند.
نفوذ فناوری در ساختار حکمرانی و اجرایی
اما معاونت علمی و فناوری، در سالی که گذشت توجه ویژه ای به ورود فناوری به حوزه های مختلف اجرایی داشت، به طوریکه از حوزه های فرهنگی و خلاق تا حوزه هایی همچون مدیریت انرژی و پسماند و همه در دایره و حیطه کاری آن قرار داشت و این دغدغه به مثابه یک کلان روایت در تمام پروژه ها اعم از طرح های کلان و پیشران ساری و جاری بود.
از جمله اقدامات صورت گرفته در این حوزه می توان به «تعریف، راهبری و حمایت از طرحهای فناورانه پیشران در حوزه الکترونیک و میکروالکترونیک»، «مدیریت منابع آب و توسعه و استفاده از آب خاکستری و بازچرخانی آب» برای مدیریت مصرف آب، «ایجاد شتابدهنده فناوری های مدیریت پسماند» برای مدیریت پسماند، «تجاری سازی ساخت کولرهای آبی بهینه شده و جایگزینی با کولرهای فعلی در هماهنگی با طرح کاهش مصرف برق» و «هوشمندسازی مصرف برق با ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناور» برای مدیریت مصرف انرژی و همچنین «تسهیل و تسریع ایجاد شرکت های زایشی در پژوهشگاه صنعت نفت و سایر واحد های تابع» برای توسعه صنعت نفت اشاره کرد.
«تعریف راهبری و حمایت از طرحهای فناورانه پیشران در حوزه بهداشت، ایمنی و محیط زیست» برای حفاظت از محیط زیست، «سفارش ساخت بالن پایش مخاطرات طبیعی از بالا و تهیه نرم افزارهای شبیه ساز مدیریت بحران برای پایش مخاطرات طبیعی»، «توسعه فناوری‌های نوین جهت نشت یابی و کاهش هدررفت آب» و «اجرای طرح پیشرو و هوشمندسازی مصرف آب با ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناور» برای کاهش هدر رفت آب و هوشمند سازی مصرف آب، «تولید و عرضه صنعتی مسکن با اولویت بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش قیمت تمام شده ساخت مسکن، افزایش کیفیت و سرعت ساخت با توجه به سند ملی آمایش سرزمین و معماری ایرانی ـ اسلامی» از دیگر اقدامات مهم معاونت علمی در طول یکسال گذشته به منظور ورود فناوری به حوزه های اجرایی محسوب می شود.
