به گزارش اقتصاد انرژی، بر اساس ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۹۸، گاز طبیعی به عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی در ایران، سهمی بالغ بر ۷۱.۷۹ درصد از سبد تولید انرژی کشور را به خود اختصاص داده است و این آمار، مقام نخست را برای گاز در این زمینه رقم زده است. نفت نیز با ۲۶.۸۹ درصد از تولید، بخش قابل توجهی از این سبد انرژی را تأمین می‌کند.
با توجه به این‌که بیش از ۷۰ درصد از حجم سبد انرژی کشور به گاز اختصاص دارد، این حامل انرژی ضریب نفوذ بالایی دارد. طبق آمار منتشر شده، ضریب نفوذ گاز در ایران در حوالی سال ۱۳۹۸ به ۹۵ درصد رسیده و با گذشت حدود پنج سال، انتظار می‌رود این رقم افزایش یابد. در مقایسه، ضریب نفوذ گاز در کشورهای ترکیه، روسیه، کانادا و آمریکا به ترتیب ۸۰، ۷۱، ۶۶ و ۵۴ درصد است که نشان‌دهنده پیشتازی ایران در این زمینه است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از سبد انرژی در بخش خانگی، ۶۱ درصد در بخش تجاری و خدمات عمومی، ۷۹ درصد در بخش صنعتی، ۱۳ درصد در حمل‌ونقل و ۳۲ درصد در بخش کشاورزی وابسته به گاز است. به‌طور کلی، حدود ۷۰ درصد از بخش مصرفی کشور به این حامل انرژی وابسته است.
نقش حیاتی گاز در اقتصاد کشور و افت فشار میدان گازی پارس جنوبی، که عمده گاز مصرفی را تأمین می‌کند، نیاز به یک برنامه جامع و کارآمد برای تولید و تأمین نیازهای داخلی را ضروری می‌سازد. در سال‌های اخیر، عدم توازن میان تولید و مصرف گاز، منجر به افزایش ناترازی و کمبود گاز شده است.
هدر رفت انرژی در ایران
ایران با وجود برخورداری از ذخایر گازی مناسب و قرارگیری در رتبه دوم تولید گاز در جهان، در نحوه استفاده از این منابع دچار مشکلات جدی است. بر اساس آمار، ۳۴ درصد از کل هدر رفت انرژی در کشور به گاز اختصاص دارد. از این میزان، ۲۴ درصد در فرایند پالایش از بین می‌رود و ۱۰ درصد دیگر به گازهای گم شده تعلق دارد.
نکته قابل توجه دیگر، مصرف بالای انرژی در ایران است که با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد. این مسئله نیاز به یک برنامه جامع برای کاهش مصرف و بهینه‌سازی آن را نمایان می‌کند. جلوگیری از هدر رفت انرژی نه تنها می‌تواند ناترازی را کاهش دهد، بلکه بخشی از نیازهای داخلی را نیز تأمین کند و زمینه‌ساز صادرات این حامل انرژی شود.
به طور کلی، هدر رفت انرژی در ایران، یک چالش جدی به شمار می‌آید که نیازمند توجه و اقدامات مؤثر است تا از این ظرفیت‌ها به نحو بهینه استفاده شود.
