ایران نیز با برخورداری از پتانسیل‌های فراوان انرژیهای تجدیدپذیر مانند: خورشید، باد و زیست توده، موقعیت بسیار مناسبی برای توسعه این منابع در اختیار دارد اما توسعه این منابع در ایران، با چالشهای متعددی روبه‌رو است که البته می‌توان این چالش‌ها را شناسایی کرده از پس آن‌ها برآمد. در این مطلب بر آن شده‌ایم که به شناسایی این چالش‌ها بپردازیم و راه‌های مواجهه با آن‌ها را نیز مطرح کنیم.
چالشهای اقتصادی و مالی
- هزینه بالای سرمایه‌گذاری اولیه: از بزرگترین چالش‌هایی که بخش انرژیهای تجدیدپذیر با آن‌ها مواجه است، اقتصاد و مسائل مالی مربوط به جاانداختن فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر و انرژیهای تجدیدپذیر در میان عوام مردم است. به این دلیل که فناوری‌های مورد استفاده در تولید انرژیهای تجدیدپذیر نسبت به سوخت‌های فسیلی گران‌تر هستند و باعث افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه می‌شود. به عنوان مثال، عبور از صنعت کربن و سوخت‌های فسیلی یک تغییر عظیم است و مانند هر تغییر بزرگی، بار مالی زیادی را به همراه دارد.
- نبود مشوق‌های کافی: فقدان مشوق‌های مالی و اعتباری مناسب برای سرمایه‌گذاران در بخش انرژیهای تجدیدپذیر، باعث کاهش جذابیت این بخش برای سرمایه‌گذاری می‌شود. علاوه بر این، حضور سرمایه‌گذاران خارجی نیز به دلیل تحریم‌ها و عدم اطمینان سیاسی کاهش یافته است. این موضوع بر تامین مالی پروژه‌های مربوط به انرژی تجدیدپذیر، تاثیر منفی می‌گذارد.
- عدم وجود بازار تضمینی برای خرید برق تولیدی: نبود یک بازار تضمینی برای خرید برق تولیدی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، باعث ایجاد عدم اطمینان در میان سرمایه‌گذاران می‌شود.
چالشهای فنی
- ناپایداری تولید: تولید برق از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد، به دلیل ماهیت متغیر این منابع، ناپایدار است و نیاز به سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی دارد. در ایران نیز ما در این سمت با کمبودهایی مواجه هستیم که باید درصدد جبران آن باشیم.
- عدم وجود زیرساخت‌های مناسب: نبود زیرساخت‌های مناسب برای انتقال و توزیع برق تولیدی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، یکی دیگر از چالشهای مهم این زمینه محسوب می‌شود. شبکه برق کشور نیاز به به‌روزرسانی و گسترش دارد تا بتواند انرژیهای تجدیدپذیر را به طور موثر دریافت و توزیع کند.
- تکنولوژی‌های نوظهور: فناوری‌های مورد استفاده در تولید انرژیهای تجدیدپذیر به سرعت در حال تغییر هستند که این امر نیاز به سرمایه‌گذاری مداوم در تحقیق و توسعه دارد.
چالشهای مدیریتی و قانونی
- عدم وجود قوانین و مقررات جامع: وجود قوانین و مقررات نامشخص یا ناکارآمد باعث عدم توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر می‌ششود. نیاز به تسهیل فرایندهای اداری و افزایش شفافیت در این حوزه به شدت احساس می‌شود.
- کمبود نیروی متخصص: کمبود نیروی متخصص در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر، یکی دیگر از چالشهای مهم این زمینه است که باید برآن باشیم بسترهای علمی مناسب و امکانات لازم برای پرورش نیروهای متخصص را فراهم کنیم.
- عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی: عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی مختلف در زمینه توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، باعث کند شدن روند توسعه این منابع می‌شود. متاسفانه در کشور ما این ناهماهنگی در همه زمینه‌ها به شدت ملموس است و باید در تمامی موارد آن را برطرف کنیم.
چالشهای فرهنگی و اجتماعی
- عدم آگاهی عمومی: عدم آگاهی عمومی نسبت به مزایای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، یکی از موانع اصلی توسعه این منابع به شمار می‌رود. آموزش و ترویج فرهنگ استفاده از انرژیهای پاک، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مقاومت در برابر تغییر: برخی از افراد و گروه‌ها در برابر تغییر و جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژیهای تجدیدپذیر مقاومت می‌کنند.
- رقابت با سوخت‌های فسیلی: ایران دارای منابع غنی سوخت‌های فسیلی است که قیمت پایین‌تری نسبت به انرژیهای تجدیدپذیر دارند. این موضوع باعث می‌شود که انرژیهای تجدیدپذیر در مقایسه با سوخت‌های فسیلی، جذابیت کمتری داشته باشند.
- شرایط جغرافیایی و اقلیمی: تنوع جغرافیایی و اقلیمی ایران می‌تواند بر تولید انرژیهای تجدیدپذیر تاثیر بگذارد. مثلا در برخی مناطق، استفاده از انرژی خورشیدی یا بادی به دلیل شرایط جوی محدود است.
- تکنولوژی و نوآوری: نیاز به انتقال تکنولوژی و نوآوری در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر وجود دارد. این امر نیازمند همکاری‌های بین‌المللی و بهبود روابط با کشورهای دیگر است که متاسفانه ایران در این زمینه عملکرد خیلی ضعیفی دارد.
تا اینجای کار با چالشهای پیش رو در زمینه توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران کمابیش آشنا شدید ولی صرف آشنایی کمکی به مواجهه با چالش‌ها نمی‌کند. بلکه باید اقدامات و متدهای لازم برای برطرف کردن چالش‌ها را نیز یاد بگیرید.
در ادامه مبحث به بررسی اقدامات لازم برای این چالش‌ها پرداخته‌ایم:
- تعیین سیاست‌های حمایتی مناسب: دولت باید با تعیین سیاست‌های حمایتی مناسب مانند: ارائه تسهیلات مالی، کاهش تعرفه‌های وارداتی تجهیزات و نیز ایجاد بازار تضمینی برای خرید برق تولیدی، از توسعه انرژیهای تجدیدپذیر حمایت کند.
- توسعه زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری به منظور توسعه زیرساخت‌های لازم برای انتقال و توزیع برق تولیدی از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، امری ضروری محسوب می‌شود.
- ترویج فرهنگ استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر: افزایش آگاهی عمومی نسبت به مزایای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر از طریق برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و کمپین‌های اطلاع‌رسانی، بسیار مهم است.
- توسعه نیروی انسانی متخصص: سرمایه‌گذاری در آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر، برای توسعه این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است.
- هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی: ایجاد یک نهاد هماهنگ‌کننده برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، می‌تواند به رفع مشکلات ناشی از عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی کمک کند.
با توجه به اهمیت توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در کاهش آلودگی هوا، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و ایجاد اشتغال، رفع این چالش‌ها و حرکت به سمت توسعه این منابع ضروری است. امید است که با به کارگیری این روش‌ها به خوبی بتوانیم انرژیهای تجدیدپذیر را توسعه دهیم و به ذخیره‌سازی انرژی کمک شایانی نماییم.
