به گزارش اقتصاد انرژی، با شروع فصل سرد سال جاری و به دلیل محدودیت‌های تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها، ظرفیت تولید برق کشور حدود ۳ درصد کمتر از میزان مصرف برق پیش‌بینی شده کاهش یافت. این امر موجب شد وزارت نیرو با اعمال محدودیت‌های ساعتی، به مدیریت ذخایر سوخت پرداخته و تدابیری برای عبور از فصل سرد اتخاذ کند.
با توجه به این‌که بیش از ۹۰ درصد ظرفیت تولید برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی، به ویژه نیروگاه‌های گازسوز تأمین می‌شود، نبود تأمین گاز کافی برای این نیروگاه‌ها و کاهش ۶۰ درصدی ذخایر سوخت مایع نسبت به سال گذشته، صنعت برق کشور را در این فصل با مشکلات جدی مواجه کرده است. به طور خاص، بیش از ۴ میلیارد مترمکعب گاز کمتر از سال قبل به نیروگاه‌ها تحویل شده است و برای جبران این کمبود از سوخت مایع استفاده شد، که نتواسته است به طور کامل پاسخگوی نیاز به تولید برق در اوج بار فصل سرد باشد.
در حالی که ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور به بیش از ۹۴ هزار مگاوات می‌رسد، وزیر نیرو معتقد است که در صورت تأمین سوخت کافی، امکان تولید برق تا ۲۰ درصد بیشتر از میزان مصرفی مورد نیاز در فصل سرد نیز وجود دارد.
این موارد نشان می‌دهد که وابستگی شدید صنعت برق ایران به نیروگاه‌های حرارتی، به ویژه نیروگاه‌های گازسوز، در مواقع بحرانی می‌تواند به چالشی بزرگ تبدیل شود. به همین دلیل، ضروری است که هرچه سریع‌تر گام‌های مؤثرتری در راستای تنوع بخشی به منابع تولید برق برداشته شود.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در یکی از گزارش‌های اخیر خود با عنوان “واکاوی امنیت انرژی در ایران از منظر تنوع در سبد تولید برق”، بر لزوم تنوع در منابع تولید برق تأکید کرده و بر این نکته تأکید دارد که این امر به افزایش امنیت انرژی و کاهش ناترازی برق کمک خواهد کرد.
این گزارش به وابستگی شدید بخش انرژی کشور به گاز طبیعی اشاره کرده و آن را تهدیدی برای امنیت تأمین برق می‌داند. پتانسیل انرژی تجدیدپذیر در کشور، شامل انرژی خورشیدی و بادی، معادل ۱۲۰ هزار مگاوات برآورد شده است، اما در حال حاضر تنها کمتر از ۰.۵ درصد برق کشور از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین می‌شود. لذا، برای تنوع بخشی به منابع تولید برق، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، به ویژه بادی و خورشیدی، گزینه‌ای مهم است، البته با شرط تأمین مالی مناسب.
علاوه بر این، با توجه به سهم ۳۵ درصدی زغال‌سنگ در تولید برق جهانی و وجود منابع کافی این ماده در ایران، می‌توان به ساخت نیروگاه‌های زغال‌سنگ سوز نیز توجه کرد. همچنین، سهم تولید برق جهان از انرژی هسته‌ای حدود ۱۰ درصد است، در حالی که این سهم در ایران فقط ۲ درصد می‌باشد. بنابراین، افزایش ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای، به ویژه از طریق تکمیل واحدهای جدید نیروگاه اتمی بوشهر، نیز می‌تواند گزینه‌ای برای افزایش تنوع تولید برق باشد.
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در راستای تنوع بخشی به منابع تولید برق، تأمین منابع مالی برای توسعه نیروگاه‌هایی است که به سوخت گاز و فراورده‌های نفتی نیاز ندارند. در این زمینه، پیشنهاد می‌شود که برای تسریع در تأمین مالی پروژه‌های مصوب شورای اقتصاد، از ظرفیت حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی طبق قانون برنامه هفتم استفاده شود. همچنین، اعطای مجوز صادرات برق به نیروگاه‌های تجدیدپذیر بخش خصوصی می‌تواند مشوقی برای توسعه این نوع نیروگاه‌ها باشد.
در این گزارش همچنین به لزوم اجرای ماده (۱۰) قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق و حذف تدریجی قیمت‌گذاری انرژی در طول زنجیره تولید تا توزیع برق اشاره شده است. در نهایت، تدوین نقشه راهی برای تعیین سهم بهینه هر یک از منابع انرژی در تولید برق کشور و پیش‌بینی الزامات مالی مربوطه، به ویژه با توجه به مزیت‌های راهبردی کشور در هر بخش، امری ضروری برای تنوع بخشی به سبد تولید برق است.
