به گزارش اقتصاد انرژی، دولت چهاردهم در راستای اصلاح نظام یارانه‌ها و مدیریت بهتر منابع انرژی، طی ماه‌های اخیر چندین اقدام اساسی برای تغییر ساختار قیمت‌ها در بخش انرژی اتخاذ کرده است. این اصلاحات عمدتاً با هدف کاهش یارانه‌های اختصاصی به اقشار مرفه و جلوگیری از سوءاستفاده از منابع صورت گرفته است. در مجموع، این اقدامات می‌تواند منجر به کاهش بیش از ۷۵ هزار میلیارد تومان از یارانه‌های انرژی به نفع اقشار پردرآمد جامعه شود. در این گزارش به بررسی دقیق‌تر این اصلاحات و تاثیرات اقتصادی آن‌ها پرداخته‌ایم.
۱. افزایش نرخ سوخت جت به قیمت فوب: کاهش یارانه برای اقشار مرفه
اولین و یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت در راستای اصلاح قیمت انرژی، افزایش قیمت سوخت جت به ۳۰ درصد قیمت فوب (Free On Board) است. این تغییر که به طور مستقیم به شرکت‌های هواپیمایی و صاحبان هواپیماهای خصوصی و تجاری تاثیر می‌گذارد، قرار است به کاهش یارانه‌های اختصاصی به دهک‌های بالای جامعه کمک کند. بر اساس آمارهای ارائه‌شده، این تغییر قیمت می‌تواند حدود ۲۰۰ میلیون دلار از یارانه انرژی به سه دهک بالای جامعه را کاهش دهد.
در حال حاضر، بخش زیادی از سوخت جت در ایران با قیمت‌های بسیار پایین‌تری از بازار جهانی عرضه می‌شود که این موضوع به نوعی از منابع عمومی به نفع اقشار مرفه سوءاستفاده می‌کند. با افزایش قیمت سوخت جت به سطح قیمت فوب، دولت امیدوار است که این روند به سمت عدالت اقتصادی حرکت کند و منابع انرژی را به نحوی بهینه‌تر توزیع کند. این اقدام نه تنها به کاهش فشار مالی بر منابع عمومی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند انگیزه‌ای برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش حمل‌ونقل هوایی ایجاد کند.
۲. واردات و عرضه بنزین سوپر به قیمت فوب: کاهش یارانه به خودروهای لوکس
یکی دیگر از اقدامات دولت برای اصلاح قیمت انرژی، اعطای مجوز واردات و عرضه بنزین سوپر به قیمت فوب برای خودروهای لوکس است. این اقدام به این منظور انجام می‌شود که خودروهای گران‌قیمت و لوکس که عمدتاً از بنزین یارانه‌ای استفاده می‌کنند، دیگر از این منابع ارزان بهره‌برداری نکنند. طبق برآوردها، این اصلاح می‌تواند موجب کاهش ۳ میلیون لیتر از مصرف بنزین یارانه‌ای در روز شود.
این اقدام همچنین به نوعی با هدف کاهش فشار بر ذخایر ارزی کشور انجام شده است. کاهش واردات بنزین یارانه‌ای و جایگزینی آن با بنزین وارداتی به قیمت فوب، می‌تواند سالانه ۸۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی را برای کشور به همراه داشته باشد. با توجه به چالش‌های ارزی کشور و نیاز به مدیریت دقیق منابع، این تصمیم به عنوان یکی از اقدامات کلیدی دولت برای بهبود وضعیت اقتصادی مطرح است.
۳. افزایش قیمت گاز خانگی در دو پله آخر: کاهش مصرف و صرفه‌جویی ارزی
یکی دیگر از اصلاحات مهم در حوزه انرژی، افزایش ۹۵ درصدی قیمت گاز خانگی در دو پله آخر مصرف است. این اقدام که به منظور کاهش مصرف گاز و جلوگیری از هدررفت این منابع گرانبها صورت گرفته، می‌تواند تأثیرات چشمگیری در کاهش مصرف گاز داشته باشد. بر اساس پیش‌بینی‌ها، این تغییر قیمت می‌تواند روزانه ۵ میلیون متر مکعب از مصرف گاز خانگی کم کند که به معنای صرفه‌جویی ارزی معادل ۳۰۰ میلیون دلار خواهد بود.
۴. اصلاح قیمت گاز مایع و جلوگیری از قاچاق
یکی از دیگر اصلاحات مهم در زمینه انرژی، تغییر قیمت گاز مایع (LPG) به قیمت غیریارانه‌ای است. این اصلاحات به‌ویژه در حوزه مصرف گاز مایع برای مصارف خانگی و صنعتی اعمال شده است. قیمت گاز مایع از ۷۷ هزار تومان به ۱۶۶ هزار تومان افزایش یافته که به‌طور مستقیم به جلوگیری از قاچاق این کالا کمک می‌کند.
با توجه به اینکه گاز مایع در ایران قیمت بسیار پایین‌تری نسبت به بازارهای جهانی دارد، این موضوع باعث شده است که بخش قابل توجهی از این ماده در بازار سیاه و به صورت قاچاق به کشورهای همسایه صادر شود. با اصلاح قیمت این کالا، دولت می‌تواند نه تنها از قاچاق آن جلوگیری کند، بلکه درآمدی معادل حداقل ۲۵۰ میلیون دلار به دست آورد که در شرایط اقتصادی کنونی می‌تواند نقش مهمی در تقویت منابع مالی دولت ایفا کند.
جمع‌بندی
اقدامات اخیر دولت چهاردهم در زمینه اصلاح قیمت انرژی، به‌ویژه با هدف‌گیری اقشار مرفه جامعه، نشان‌دهنده رویکردی جدی برای کاهش یارانه‌های انرژی و مدیریت بهینه منابع است. از افزایش نرخ سوخت جت گرفته تا اصلاح قیمت گاز مایع و واردات بنزین سوپر، این اقدامات به نحوی طراحی شده‌اند که علاوه بر کاهش فشار مالی بر منابع عمومی، باعث صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی نیز شوند. به نظر می‌رسد این سیاست‌ها در نهایت می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور و مدیریت بهتر منابع انرژی کمک کند.
