به گزارش خبرنگار اقتصاد انرژی، بر اساس گزارش‌ها و آمارهای رسمی وزارت نیرو و همچنین پژوهش‌های بین‌المللی، ایران به‌عنوان یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر گاز جهان، بیش از 90 درصد از برق خود را از طریق نیروگاه‌های گازی تأمین می‌کند. این نیروگاه‌ها عمدتاً از گاز طبیعی برای تولید انرژی استفاده می‌کنند و در نتیجه، در معرض تغییرات احتمالی در قیمت و تأمین گاز قرار دارند. این وابستگی شدید به گاز طبیعی، ایران را در برابر نوسانات بین‌المللی در بازار گاز آسیب‌پذیر کرده است.
چالش‌ها و تهدیدات ناشی از وابستگی به گاز
اگرچه گاز طبیعی در مقایسه با سوخت‌های فسیلی دیگر نظیر نفت و زغال سنگ، کمتر آلاینده است، اما همچنان یک سوخت فسیلی است و استفاده گسترده از آن در تولید برق به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. این موضوع با توجه به چالش‌های جهانی تغییرات اقلیمی، می‌تواند تأثیرات منفی بر جای بگذارد. همچنین، استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان منبع اصلی تولید انرژی موجب افزایش مصرف داخلی گاز و وابستگی بیشتر به این منبع محدود می‌شود، که در آینده ممکن است با بحران‌های تأمین مواجه شود.
ایران و استفاده از زغال سنگ در تولید برق
در حالی که کشورهای مختلف دنیا به‌ویژه در قاره آسیا و اروپا برای کاهش وابستگی به منابع سوختی فسیلی، به منابع انرژی تجدیدپذیر روی آورده‌اند، ایران همچنان در استفاده از زغال سنگ برای تولید برق در موقعیتی کم‌سابقه قرار دارد. طبق داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، تنها درصد بسیار کمی از تولید برق ایران از زغال سنگ است، به‌طوری که این رقم به‌طور تقریبی صفر است. در حالی که در سطح جهانی، زغال سنگ هنوز به‌عنوان یکی از منابع اصلی تولید برق شناخته می‌شود و حدود 33 درصد از تولید انرژی جهان از این منبع تأمین می‌شود.
مقایسه ایران و دیگر کشورها در استفاده از زغال سنگ
در مقابل ایران، بسیاری از کشورهای صنعتی و در حال توسعه در سراسر جهان برای تولید برق از زغال سنگ استفاده می‌کنند. برای مثال، در چین و هند، که دو کشور بزرگ تولیدکننده برق هستند، سهم تولید برق از زغال سنگ به بیش از 60 درصد می‌رسد. در کشورهای اتحادیه اروپا نیز، اگرچه تلاش‌هایی برای کاهش وابستگی به زغال سنگ صورت گرفته، اما هنوز بسیاری از کشورهای این اتحادیه سهم بالایی از برق خود را از این منبع تولید می‌کنند.
استفاده از زغال سنگ به دلیل قیمت ارزان‌تر نسبت به گاز و همچنین تکنولوژی‌های موجود در بسیاری از کشورها همچنان محبوب است. این در حالی است که با توجه به شرایط ویژه جغرافیایی ایران، این کشور می‌تواند به‌جای استفاده از زغال سنگ، بر استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر نظیر خورشید، باد و حتی انرژی‌های نوین نظیر انرژی هسته‌ای تمرکز کند.
پیشنهادات برای بهبود وضعیت تولید انرژی در ایران
1. افزایش سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر: ایران باید به‌طور جدی به سمت منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر حرکت کند. با توجه به مزایای جغرافیایی کشور در زمینه انرژی خورشیدی و بادی، ایران پتانسیل بالایی برای تولید انرژی از این منابع دارد.
2. تنوع بخشی به منابع تولید انرژی: دولت و بخش خصوصی باید بر روی تنوع بخشیدن به منابع تولید انرژی سرمایه‌گذاری کنند تا وابستگی به گاز کاهش یابد و کشور از تهدیدات احتمالی نوسانات بازار گاز در امان باشد.
3. بهبود فناوری‌های استفاده از زغال سنگ: در صورتی که استفاده از زغال سنگ در آینده ایران به‌عنوان یک راهکار کوتاه‌مدت مطرح شود، باید به‌منظور کاهش آلودگی و بهینه‌سازی عملکرد نیروگاه‌ها، به فناوری‌های پاک‌تر و کم‌آلاینده‌تر توجه ویژه‌ای شود.
4. افزایش تحقیقات در زمینه انرژی هسته‌ای: ایران می‌تواند با توجه به منابع انسانی و تخصص‌های موجود، به‌طور جدی وارد حوزه انرژی هسته‌ای شود. این نوع انرژی، در صورت رعایت استانداردهای ایمنی، می‌تواند جایگزین مناسبی برای منابع فسیلی باشد.
