اقتصاد انرژی

هدف کتاب اقتصاد انرژی نوشتۀ ویدا ورهرامی، فهم اقتصاد انرژی و آشنایی شما با عرضه و تقاضای انرژی و عملکرد انواع سیاست‌ گذاری‌ها در بخش انرژی است.
اقتصاد انرژی شاخه‌ای از اقتصاد کاربردی است که به صورت منطقی و سیستمی دانش فهم موضوعات را گسترش می‌دهد. لزوم معرفی رشته اقتصاد انرژی از منظر موارد زیر است:
1- صنایع نیازمند فهم روش‌ها و جریانات استفاده مناسب از انرژی هستند.
2- دسترسی و بهره‌برداری از ذخایر انرژی بر عملکرد جامعه موثر است و بر بخش‌های مختلف جامعه تاثیر می‌گذارد.
3- تحلیل در مورد مسائل مربوط به انرژی بسیار مورد توجه محققان در رشته‌های مختلف است.
موضوعات پیرامون انرژی بیشتر از یک قرن است که از جانب اقتصاددانان مورد تحلیل و توجه قرار گرفته و می‌گیرد. اما اقتصاد انرژی به عنوان یک شاخه مجزا از رشته‌ اقتصاد بعد از اولین شوک نفتی در سال 1970 به صورت دانشگاهی شکل گرفت. افزایش قیمت نفت در سال‌های 74-1973 منجر به این شد که اهمیت انرژی در توسعه کشورها بیش از پیش مدنظر قرار گیرد. از آن زمان محققان، دانشگاهیان و سیاست‌گذاران، علاقه زیادی به مطالعه در زمینه اقتصاد انرژی پیدا کرده‌اند.
اقتصاد انرژی نیز همانند سایر شاخه‌های اقتصاد با موضوع کمیابی منابع مواجه است و از شاهراه‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی به کل اقتصاد مربوط است. در سال 1970 بیشتر توجه و تمایل از جانب اقتصاددانان در راستای فهم صنعت انرژی به‌ خصوص صنعت نفت بود و تلاش زیادی در راستای جایگزینی انرژی‌های تجدید ناپذیر با انرژی‌های تجدید‌ پذیر صورت می‌گرفت. در سال 1980، موضوعات زیست‌ محیطی نیز مطرح شد مبنی بر اینکه در کشورهای پیشرفته استفاده بیش از حد از انرژی، آثار زیست‌ محیطی منفی زیادی به همراه دارد که باید تحت کنترل قرار گیرند. در این زمان، مطالعات انرژی در سطح منطقه‌ای بسیار گسترش یافت. به طوری‌که در سال 1992 خصوصی‌سازی بازارهای انرژی با وجود تغییرات آب‌و‌هوایی مورد بررسی و بحث زیادی قرار گرفت.
در کتاب اقتصاد انرژی، ارتباطات میان بخش انرژی و سایر بخش‌‏‏ها در قالب دو مرحله قابل بیان و تحلیل است:
الف- مبادله انرژی؛ تمام مبادلات حامل‏‌های انرژی اعم از نفت و گاز در جهان، هم‌‏راستا با تفاوت‏‌های طبیعی در ذخایر انرژی در میان کشورها و اختلاف میان عرضه و تقاضای داخلی، جریان تکنولوژی، منابع انسانی، منابع مالی و آلودگی ناشی از انرژی است.
ب- نهادهای بین‌‏المللی بر معاملات میان کشورها و دولت‌‏ها اثر می‌‏گذارند. نهادهایی مثل بانک جهانی و صندوق بین‏‌المللی پول جز این نهادها هستند. سایر ارتباطات میان کشورها به صورت ارتباط میان دولت‌‏هاست که بر مبادلات حامل‌‏های انرژی موثر هستند.

ویدا ورهرامی

انتشارات دنیای اقتصاد