⁠آخرین تحولات بازار جهانی نفت

آشفتگی بازار در پی ضرورت افزایش ذخایر نفت ایالات متحده

احتکار در زمان بحران اصلآ ایدۀ خوبی نیست و معمولآ اوضاع را بدتر می کند. اکنون تلاش های دولت امریکا برای محدود کردن صادرات محصولات و جلوگیری از کمبود عرضه، دقیقآ این شرایط را تهدید می کند و می تواند بحران عرضه در زمان جنگ در اروپا را تشدید کند و علاوه بر دامن زدن به تورم، بر نوسان قیمت ها در سطح جهانی هم بیفزاید. جنیفر گرانهولم، وزیر انرژی ایالات متحده در 18 اوت نامه ای با مضمون دنبال محدود کردن صادرات سوخت به پالایشگاه ها ارسال کرد. نامه گرانهولم به ذخایر کم بنزین و گازوئیل در سواحل شرقی ایالات متحده پیش از فصل بارندگی اشاره می کند و از پالایشگاه ها می خواهد که “به جای کاهش ذخایر فعلی و افزایش صادرات به ضرورت افزایش ذخایر ایالات متحده فعالانه رسیدگی کنند”. در غیر این صورت، دولت الزامات برخی الزامات فدرال یا اضطراری را اعمال خواهد کرد. ممنوعیت کامل در دست بررسی نیست اما حداقل ذخایر برای اطمینان از عرضه کافی بنزین و گازوئیل در منطقه می تواند اجباری شود و حجم قابل دسترسی برای صادرات را محدود کند. ایالات متحده در کمک به جبران اختلالات عرضه نفت و گاز ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین، مشارکت کرده است. صادرات خالص نفت خام و دیگر محصولات از امریکا به دنبال تهاجم نظامی روسیه افزایش یافت و از طرفی، ذخایر بنزین و تقطیر به کمتر از ارقام پنج ساله خود رسید. این موضوع ممکن است از نگاه امریکا محور به بازار چندان خوشایند نباشد اما مجبور کردن پالایشگاه ها به افزایش ذخایر بنزین و گازوئیل به دلایل احتیاطی فقط بازارهای جهانی را تحت فشار قرار داده و به طور بالقوه بهای بنزین را افزایش می دهد؛ من جمله ایالات متحده که واردکنندۀ بزرگ بنزین است. هرگونه محدودیت بالقوه بر صادرات محصولات امریکایی احتمالآ به شدت به اروپا ضربه می زند حتی اگر تنها 15-10 درصد از 6 میلیون بشکه در روز از محصولات امریکایی صادر شده در سال جاری به این منطقه برود.

آمریکا صادرات را محدود می کند

در آخرین تحولات بازار جهانی نفت دولت بایدن به جای افزایش صادرات محصولات بی سابقه، به پالایشگاه های ایالات متحده فشار می آورد تا ذخایر بنزین و گازوئیل خود را بازسازی کنند. کاخ سفید دارای اختیارات قانونی برای توقف صادرات نفت است اما نامه 18 اوت جنیفر گرانهولم، وزیر انرژی، که این هفته برای آرگوس فاش شد نشان می دهد که دولت همچنان مشتاق به حفظ خطوط ارتباطی ایجاد شده با صنعت نفت است. کاخ سفید قبلآ به صراحت ممنوعیت صادرات نفت خام را رد کرده است اما تاکنون این ایده که ایالات متحده صادرات محصولات که می تواند ضرورت یافتن جایگزین برای واردات نفت روسیه را برای کشورهای اروپایی دشوارتر کند را محدود خواهد کرد، کم اهمیت جلوه داده است. در این نامه به ذخایر پایین بنزین و گازوئیل در سواحل شرقی ایالات متحده در آستانه فصل بارندگی اشاره شده و از پالایشگاه ها می خواهد که به جای کاهش ذخایر فعلی و افزایش صادرات، “فعالانه” به ضرورت ذخیره سازی رسیدگی می کنند. گرانهولم می گوید در غیر این صورت دولت اعمال “الزامات فدرال یا سایر اقدامات اضطراری” را در دستور کار قرار خواهد داد. مقامات ارشد دولت من جمله گرانهولم، گفته اند که در حال بررسی تمام گزینه ها با هدف کاهش قیمت سوخت امریکا هستند. داده های EIA نشان می دهد که بهای خرده فروشی بنزین از زمان ثبت رکورد در ژوئن 22 درصد کاهش یافته است اما با 3.88 دلار به ازای USG، 23 درصد بیشتر از سال گذشته است. این نامه اثبات کرد که تمرکز بازار از قیمت های اصلی و تولید نفت خام فاصله گرفته است و پالایشگاه های ایالات متحده در تابستان امسال با نرخ بهره برداری فوق العاده بالا، یعنی 94 درصد در سه هفته اول آگوست مشغول به کار هستند. سواحل شرقی امریکا قبلا می توانست روی آربیتراژ فراآتلانتیک برای کمک به کاهش کمبودهای موقت در طول فصل بارندگی حساب کند. اما اروپا با تضعیف عرضه پالایشگاهی مواجه است چون که از مصرف بخش های برق و صنعتی از گاز طبیعی کنار می گیرند که به دلیل گران فروشی های مسکو در اتحادیه اروپا افزایش قیمت داشته است.

اروپای مرکزی گرفتار مشکلات پالایشگاهی است

اروپای مرکزی با انبوهی از مسائل پالایشگاهی دست و پنجه نرم می کند که انتظار می رود بازارهای سوخت منطقه ای را محدود نگه دارد. تعطیلی دو پالایشگاه اروپای مرکزی برای تعمیر و نگهداری در این منطقه همزمان انجام می شود. پالایشگاه 193.700 بشکه ای OMV Schwechat در نزدیکی وین پس از خسارت های سه ماه پیش، تنها با حدود یک پنجم ظرفیت کار می کند. پالایشگاه 108 هزار بشکه ای لیتوینوف در جمهوری چک حدود یک ماه پیش پس از وقوع انفجار مجبور به تعطیل کردن یک هیدروکراکر شد. راه اندازی مجدد این واحد تولیدی همچنان مشخص نیست. همچنین، بریتیش پترولیوم و مول در حال تعمیر پالایشگاه های خود در آلمان و مجارستان هستند، در حالی که بایرن اویل در حال برنامه ریزی برای تغییر پالایشگاه باواریایی خود در سپتامبر است. وقفه های برنامه ریزی نشده در سیستم پالایش اروپا در تابستان امسال رخ داده است. مسائل دیگری همچون آتش سوزی در پالایشگاه های توتال انرژیز، مول و اکوئینردر فرانسه، مجارستان و نروژ صورت گرفته است. اکنون به نظر می رسد مشکلات حل شده است. قطع برق در مجتمع پالایشگاهی راینلند شلدر غرب آلمان نیز برطرف شده است. به گفته فعالان بازار، چالش های عملیاتی ممکن است در پالایشگاه ها به دلیل هوای بسیار گرم ایجاد شود و کارخانه ها هم در چنین شرایطی نتوانند با حداکثر ظرفیت کار کنند. اما پالایشگاه ها با توجه به نمودار زیر ممکن است انگیزه ای قوی داشته باشند تا در تابستان بتوانند تا حد امکان کار کنند زیرا حاشیه های تقطیر میانی به بالاترین حد خود، یعنی حدود پنج برابر بالاتر از میانگین پنج ساله، رسیده است.

افزایش حاشیه های پالایشی همچنین برخی از پالایشگاه ها را تشویق کرد تا تعمیر و نگهداری را به تعویق بیندازند که می توانست برخی از ریسک های عملیاتی را افزایش دهد.

سقوط آزاد بهای نفت خام

بر اساس آخرین تحولات بازار جهانی نفت، کاهش تقاضای پالایشگاه ها در اروپا منجر به مازاد ناخواستۀ نفت خام در حوزه اقیانوس اطلس شده است. عرضه نفت خام در این حوزه در ماه های اخیر برای همگام شدن با تقاضای شناور در اروپا تلاش کرد و بسیاری از اختلاف قیمت ها را به بالاترین حد خود رساند. اما کاهش تولید پیش از افت حاشیه سود و کاهش تقاضای فصلی برای سوخت حمل و نقل، اکنون تقاضای اروپا ر تحت تأثیر قرار داده است. اسپرد کرک 3:2:1 در شمال غربی اروپا در 8 آگوست به حدود 3 دلار در هر بشکه کاهش یافت که با توجه به نمودار زیر، بیش از 50 دلار در هر بشکه نسبت به دو ماه قبل افت قیمت داشت.

سقوط قیمت ها همراه با قیمت های بالای گاز طبیعی برخی از پالایشگاه های منطقه ای را وادار به کاهش فعالیت های خود کرده است. براساس آخرین داده های یورو اویل استوک، پالایشگاه های اتحادیه اروپا و نروژ تولید خود را در ماه جولای تقریبآ 3 درصد کاهش دادند. وقفه های برنامه ریزی نشده همچنین مقدار زیادی از ظرفیت پالایشگاه را خاموش نگه داشته است. تعمیر و نگهداری پالایشگاه که برای پاییز برنامه ریزی شده است، احتمالآ علاقه خرید منطقه ای را محدودتر خواهد کرد. دورنمای یک رکورد در آینده نیز ممکن است حجم تقاضا را به حداقل برساند. کاهش تقاضا در زمانی رخ داده است که عرضه پس از یک دوره اختلال مداوم افزایش یافته است. به گفته شرکت ملی نفت لیبی، پس از لغو فورس ماژور در تعدادی از پایانه ها و میادین در اوسط ژوئیه، تولید نفت خام لیبی به حدود 1.21 میلیون بشکه در روز بهبود یافته است. آرگوس تخمین می زند که میزان تولید ژوئن به 600 هزار بشکه در روز رسیده است و پس از محدود کردن این حجم از تولید، تولید دریای شمال به سطوح معمول تر باز می گردد. WTI شیرین سبک ایالات متحده نیز به وفور برای تحویل به اروپا موجود است. بازگشت ذخایر لیبی و کاهش تقاضای اروپا منجر به مازاد عرضۀ نفت خام بارگیری نشده در سپتامبر در بازارهای غرب افریقا شده است؛ درست زمانی که برنامه های اکتبر در حال انجام هستند. از زمانی که خریداران هندی در فوریه ترجیح دادند به نفت خام روسیه با تخفیف روی آورند، فروشندگان نفت در غرب افریقا به تقاضای اروپا برای جذب منابع خود متکی هستند اما کاهش تقاضای اروپا و کاهش بهرۀ هند حق بیمۀ نفت خام محموله های نیجریه را تحت تاثیر خود قرار داده است.

پاسخ آمریکا به پیشنهاد اتحادیه اروپا درباره توافق با ایران

مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا پس از واکنش واشنگتن و تهران به آنچه اتحادیه اروپا “متن نهایی” در نقشه راه برای لغو تحریم های امریکا بر صادرات ایران و محدود کردن برنامه هسته ای این کشور خواند، به مرحله نهایی نزدیک تر می شود. به نظر نمی رسد پیشنهاد اتحادیه اروپا نهایی باشد زیرا هم ایران و هم ایالات متحده مسائلی را شناسایی کرده اند که باید قبل از بازگرداندن توافق هسته ای، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) 2015 از طریق مذاکرات بیشتر حل و فصل شوند. دولت بایدن به پیشنهاد اتحادیه اروپا و پاسخ ایران که هفته گذشته ارائه شد، پاسخ داده است. وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که تهران پاسخ امریکا را دریافت کرده و خواهد کرد و البته نظرات خود را هم به اتحادیه اروپا ابلاغ خواهد کرد. این اتحادیه انتظار دارد ایران و امریکا به زودی در قالبی که از آوریل 2021 ارائه شده است، تحت نظارت اتحادیه اروپا و میانجیگری فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه و چین بعنوان اعضای برجام از سر گرفته شود. واشنگتن و ایران از زمانی که اتحادیه اروپا پیش نویس خود را در اواخر ؤوئیه ارائه داد، لحن خوش بینانه ای اتخاذ کرده اند و هر یک اقداماتی را که طرف مقابل باید برای از سرگیری پایبندی به برجام انجام دهد، بعنوان یک امتیاز اجباری توصیف کردند. شورای امنیت ملی کاخ سفید می گوید “اکنون نسبت به همین چند هفته پیش به هم نزدیک تر هستیم زیرا ایران تصمیم گرفت تا برخی امتیازات را بدهد”. اما حل مسائل باقی مانده دشوار خواهد بود چون که واشنگتن و تهران از زمان خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق امریکا از برجام در سال 2018، اقداماتی انجام داده اند که بازگرداندن کامل توافق به شکل اولیه آن را دشوار یا غیرممکن می سازد. توافق سال 2015، حجم وسیع تحریم های امریکا را به دو دستۀ هسته ای و غیر هسته ای تقسیم کرد و تحریم های اولی را که فروش نفت ایران و توانایی این کشور برای تجارت با بانک ها و شرکت های خارجی را هدف قرار می دهد، لغو کرد و در عین حال، تحریم های دوم که افراد و شرکت ها را هدف قرار می دهند، حفظ کرد. اما با این وجود، اقدامات ایالات متحده در سال های 2020-2018 تمایز بین تحریم های هسته ای و غیر هسته ای را از بین برده است. علاوه براین، برنامه هسته ای ایران فراتر از آن است که در زمان امضای توافق اولیه هفت سال پیش وجود داشت./بازار نفت و گاز