سال ۹۹ به پایان خط رسیده است؛ سالی سخت برای صنعت نفت، اقتصاد کشور و معیشت و سلامت مردم. صنعت نفت این سال را چگونه سپری کرد؟
**سالی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران به اوج خود رسید.
معاون اول رئیس‌جمهوری می‌گوید «هنوز نتوانسته‌ایم به مردم بگوییم که چه فشارهایی بر اصلی‌ترین منبع درآمدی کشور وارد شده است. حتی دوستان شفیق و نزدیک ایران هم از خرید رسمی نفت ما امتناع کردند و بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی به‌واسطه تحریم از دست رفت».
در پایان دوران ریاست‌جمهوری ترامپ که هر آنچه در چنته داشت برای در تنگنا قرار دادن صنعت نفت ایران به کار بست، حتی وزیر نفت، تعدادی از مدیران ارشد وزارت نفت و چند شرکت تابعه این وزارتخانه از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا در فهرست تحریم‌ها قرار گرفتند. صادرات نفت ایران هرگز صفر نشد، اما در رویارویی با شدیدترین تحریم‌ها به‌طور قابل‌توجه‌ای کاهش یافت.
**سالی که تداوم شیوع کرونا، روزهای سخت، دلهره‌آور و نفس‌گیری رقم زد.
آمارهای رسمی از جان باختن بیش از ۶۱ هزار تن از هموطنان‌مان به‌دلیل ابتلا به این بیماری حکایت دارد. صنعت نفت هم با از دست دادن عزیزانی از خانواده خود، خارج از این ورطه نبوده است. شیوع این بیماری، شرایط کسب‌وکار را بسیار تحت‌تاثیر قرار داد و روند اجرای طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت هم به‌طور طبیعی از این شرایط متاثر شد. با این حال در سالی که گذشت، با هدف به حداقل رساندن تبعات شیوع کرونا و مقابله با آن، الزام‌هایی از جمله رعایت حداکثری پروتکل‌های بهداشتی، کاهش تردد در مناطق عملیاتی، کاهش حضور فیزیکی نیروهای کاری بخش ستادی، برگزاری رزمایش‌های مقابله‌ای و ایفای مسئولیت‌های اجتماعی، به طور مستمر و طی نشست‌های منظم و متعدد در سطح شرکت‌های تابعه وزارت نفت پیگیری شد. سفید بودن وضع مناطق عملیاتی صنعت نفت، حاصل همین ضابطه‌مندی بوده است. نمایشگاه نفت هم بر خلاف روال معمول که در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شد، به‌دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی تا بهبود نسبی اوضاع به تعویق افتاد و سرانجام سوم تا ششم بهمن برگزار شد.
**سالی که صنعت نفت چهره‌های درخشانی از دست داد.
«حسین کاظم‌پور اردبیلی»، سیاستمدار، دیپلمات، مدیر اجرایی و نماینده ایران در هیئت‌عامل اوپک که تقریبا از نیمه اردیبهشت‌ماه امسال به‌دلیل خونریزی مغزی به کما رفته بود، بامداد بیست‌وهفتم اردیبهشت دار فانی را وداع گفت. پاییز امسال هم در صنعت نفت با درگذشت دو چهره نامدار و گرانمایه دیگر آغاز شد؛ «سیدامیر بدخشان» و «همایون مطیعی». بهمن‌ماه هم «حسن بیگی»، از مدیران باسابقه صنعت پتروشیمی کشور دعوت حق را لبیک گفت. راهشان پررهرو.
**سالی که بازار نفت نوسان‌های زیادی را تجربه کرد.
از بیستم آوریل ۲۰۲۰ (یکم اردیبهشت‌ماه) که نفت‌خام دبلیوتی‌آی با قیمت منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت به ازای هر بشکه بسته شد و «دوشنبه سیاه» رقم خورد، تا بیستم ژانویه (یکم بهمن‌ماه) که مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری بایدن برگزار شد و با کنار رفتن ترامپ، دنیا یک نفس راحت کشید و در ایران هم امیدواری‌ها نسبت به احیای برجام و بازگشت به بازار نفت افزایش یافت.
از رکود اقتصادی ناشی از شیوع کرونا و تشدید کاهش تقاضای نفت، تا اوپک که کاهش سطح تولید به کمترین میزان را طی دو دهه اخیر تجربه کرد و با همراهی غیراوپکی‌ها، به ایفای نقشی سازنده در ایجاد ثبات در بازار پرداخت.
به درگذشت زکی یمانی هم باید اشاره کرد؛ مردی که بیش از ۲ دهه سابقه حضور در سمت وزیر نفت عربستان را در کارنامه داشت و زمانی از او به‌عنوان معمار سیاست‌های انرژی این کشور یاد می‌شد.
**سالی که اگرچه کوران کرونا و تشدید تحریم‌ها، عرصه را بر صنعت نفت تنگ کرد اما با وجود همه مشکلات، با همت و غیرت کارکنان این صنعت، روند تولید، توزیع و فروش نفت و فراورده‌های نفتی لحظه‌ای متوقف نشد.
**سالی که مصرف گاز طبیعی در فصول سرد به‌نحو چشمگیری افزایش یافت، اما بخش خانگی با وقفه‌ای در تامین گاز روبه‌رو نشد، ظرفیت پالایش گاز به بیش از یک میلیارد مترمکعب رسید و رکوردهای تازه‌ای در فراورش و انتقال گاز ثبت شد. بهره‌برداری از طرح‌های گازرسانی هم ادامه یافت.
**سالی که رکورد صادرات فراورده‌های نفتی در اوج تحریم شکسته شد به‌طوری‌که ایران، امروز به‌عنوان بزرگترین صادرکننده بنزین در سطح منطقه مطرح است. تنها در ۳۰ مهرماه امسال، معاملات روزانه بورس انرژی ایران با معامله موفق محموله صادراتی ۲۲ میلیون بشکه‌ای بنزین رکورد زد و آذرماه بود که بلومبرگ در گزارشی نوشت «حرکت ناوگان نفتکش‌های حامل سوخت ایران به ونزوئلا ناظران بین‌المللی را شگفت‌زده کرده است». چند خط لوله مهم انتقال فرآورده‌های نفتی نیز به بهره‌برداری رسید.
**سالی که بهره‌برداری از طرح‌های پتروشیمی چون کاوه، کیمیای پارس خاورمیانه، لردگان، هگمتانه، بوشهر (فاز نخست)، ایلام (فاز دوم)، پتروپالایش کنگان و طرح عظیم پالایش بیدبلند خلیج فارس، فهرست دستاوردهای صنعت پتروشیمی را بلندتر کرد. عملیات اجرایی طرح‌های پتروشیمی اسلام‌آباد غرب و کیان هم آغاز شد. رئیس‌جمهوری بارها عنوان کرده «صنعت پتروشیمی در تحریم‌ها یاری‌دهنده کشور بوده است».
**سالی که شرکت ملی نفت ایران در شرایطی کاملا نابرابر از حیث فشار تحریم‌ها توانست با ثبت ۴.۷ میلیارد بشکه معادل نفت ذخیره هیدروکربوری قابل‌استحصال یعنی حدود یک‌چهارم مجموع اکتشاف‌های جهان (در سال ۲۰۱۹)، رتبه نخست اکتشاف‌های نفت و گاز دنیا را به خود اختصاص دهد.
**سالی که میدان نفتی، مشترک و پیچیده آذر با ظرفیت تولید روزانه ۶۵ هزار بشکه نفت با اتکا به ظرفیت‌های ایرانی به بهره‌برداری رسید، عملیات اجرایی توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی آغاز شد، چند سکوی نفتی (فروزان، سلمان، هندیجان) در خلیج فارس نصب شد، ارسال نفت سنتزی از طریق بهرگان به پالایشگاه‌های شمالی کلید خورد، پیوند صنعت و دانشگاه در اجرای پروژه‌های ازدیاد برداشت میدان‌های نفت و گاز تقویت شد، بیشتر بسته‌های قراردادی طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت تعیین تکلیف شدند و طرح ملی و راهبردی انتقال نفت‌خام گوره به جاسک، با شتابی قابل‌توجه پیش رفت. همین حالا شمارش معکوس برای بهره‌برداری از فاز نخست این طرح آغاز شده است.
**سال ۹۹ با همه تلخی‌ها و شیرینی‌ها رو به پایان است. کرونا و تحریم همچنان پابرجاست و آینده هم قابل پیش‌بینی نیست، اما مگر نه اینکه بهار یعنی هیچ زمستانی نمی‌ماند و باید به فرداهای سبزتر امیدوار بود؟ صدای خسرو آواز ایران هنوز طنین‌انداز است:
اگرچه دل‌ها پرخون است
شکوه شادی افزون است
بهارتان مبارک
