به گزارش اقتصاد انرژی و به نقل از ایسنا، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های نخبگانی قزوین در مسیر تحول دانش‌بنیان با موضوع باغستان سنتی قزوین ظرفیت‌ها و چالش‌ها حول محور آب و محیط زیست، کشاورزی و توسعه پایدار و نیز مدیریت شهری شب گذشته سه‌شنبه دوم اسفنر ۱۴۰۱ در سالن بوستان دانشگاه‌بین‌المللی امام‌خمینی(ره) برگزار شد.
این‌نشست‌ها با همکاری معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری، جهاددانشگاهی، بنیاد نخبگان و دانشگاه‌بین‌المللی امام خمینی(ره) برگزار می‌شود تا راهکارهای برون‌رفت از چالش‌های پیش روی استان با تضارب آرا در جمع‌های دانشگاهی و نخبگانی و با بهره‌گیری از تجربیات پیشکسوتان در هر عرصه احصا شود.
موضوع زمین شهری یک اقتصاد سیاسی است
محمدحسین عطایی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در این برنامه اظهار کرد: باغستان مجموعه‌ای تولیدی و محور اقتصاد در استان قزوین است و لازم است فرصت‌های نهفته در باغستان را کشف کنیم؛ عمق خاک ۷۰ متر در بخشی از نقاط باغستان و یا درخت پسته ۷۰۰ ساله اعجاب‌انگیز است.
وی افزود: سی درصد از اراضی شرق باغستان را غیر باغداران خریده‌اند و در حفظ باغستان مشارکتی ندارند و به قوانین چندصدساله آن هم ترتیب اثر نمی‌دهند.
عطایی تصریح کرد: موضوع زمین شهری یک اقتصاد سیاسی است که سبب شده باغداران در زمستان در باغ خود کشیک بگذارند چون افرادی که امید دارند باغستان تغییر کاربری پیدا کند مشغول کارند.
وی ادامه داد: سیصد هکتار از باغستان از طریق آتش‌سوزی از بین رفته است و لازم است در کوتاه‌مدت حفاظت از باغستان به شکل نظامندی پیش رود تا دیگر قطع درخت و آتش‌سوزی در آن رخ ندهد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین عنوان کرد: مدیران استان به‌دنبال تدوین نظام حکمرانی جدید هستند و آرزوی ما هم حفظ باغستان است اما به این موضوع بیندیشیم که با چه روشی می‌توان توسعه شهر را با حفظ باغستان آشتی داد.
باغستان سنتی الگویی ملی در کنترل سیلاب‌هاست
دکتر بیژن نظری، مدیر گروه کشاورزی دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) نیز در این جلسه اظهار کرد: آینده‌ای که برای هر منطقه متصور است با حفظ محیط‌زیست محقق خواهد شد و چالش امروز ما اختلاف فرهنگ نسل جدید و نسل قدیم در حوزه کشاورزی و محیط‌زیست برای حفظ باغستان است.
وی عنوان کرد: در حوزه کشاورزی و باغبانی نسل گذشته عشق و علاقه و دانش و تخصص خاصی در مواجهه با باغستان داشتند و نسل جدید هنوز این ارتباط را برقرار نکرده‌اند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: باغستان سنتی قزوین به‌عنوان الگوی ملی در کنترل سیلاب‌ها می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. کشاورزی که در پی توسعه پایدار باشد به نفع آب و خاک عمل خواهد کرد اما کشاورزی سودجویانه علاوه‌بر نابود کردن منابع آبی و خاکی اثرات منفی بر محیط‌زیست خواهد داشت.
نظری ادامه داد: در پی آن سموم کشاورزی در همه بخش‌های زندگی و بدن انسان رسوخ کرده؛ آب‌ها و خاک‌ها آغشته به نانو پلاستیک‌ها شدند و برای در امان ماندن از هجوم آلاینده‌ها باید به دانش نوین و بومی مجهز شویم اما فناوری‌های جدید نباید تجربیات چندین ساله را کنار بزند.
باغداران برای حفظ باغستان به انگیزه نیاز دارند
دکتر محمد بی‌جان‌خان، عضو هیئت علمی گروه کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) هم در این نشست عنوان کرد: باغستان همچون ماشینی است که بدون سوخت حرکت نمی‌کند و ما هم با تورم موجود قادر نیستیم باغدار را تشویق به فعالیت کنیم.
وی بیان کرد: باغستان قزوین ظرفیت‌های متعددی دارد که می‌توان با همکاری مردم و گروه‌های مردم‌نهاد، باغداران، مسئولین و جامعه نخبگانی توانمندی‌های مغفول مانده آن را احصا و احیا کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: تمرکز ما باید بر مزایای مالی باغستان باشد؛ اگر فقط به‌دنبال وجه تاریخی باغستان باشیم نتیجه نمی‌گیریم چون مردم نمی‌توانند از آن ارتزاق کنند پس تمایلی هم به حفظ آن نخواهند داشت و اتفاقات مختلفی برای آن رقم خواهد خورد.
هدف نشست‌های گفتمان‌سازی، توسعه دانش‌بنیان است
دکتر مسعودسلطانی؛ عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب از دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) نیز در این برنامه گفت: در بسیاری از تحقیقات مرتبط با موضوع آب به صورت معمول تک بعدی و از منظر خاصی به آن نگاه شده و در تصمیم‌گیری‌ها هیچ‌گونه تضارب‌آرایی به‌چشم نمی‌خورد.
وی تصریح کرد: باغستان موجود زنده‌ای است که از منظرهای مختلف می‌توان به آن نگاه کرد و هدف ما از این نشست‌ها گفتمان‌سازی است که باید در بین نسل جوان و جامعه دانشگاهی در جهت توسعه دانش‌بنیان استان شکل بگیرد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مشکل اصلی ایران کم‌آبی و خشکسالی است در حالی که کشورهای اروپایی همواره با مشکل بارش‌ها و سیلاب‌ها دست‌به گریبانند و سالیان سال است که کشورهای پیشرو درخواست استفاده از تجربیات خشکسالی ایران را دارند.
این استاد دانشگاه افزود: آن‌ها طی سالیان سال و با کسب تجربه سازه‌های اساسی برای کنترل سیلاب احداث کردند و هم‌اکنون مردم در کنار سیلاب‌های کنترل شده به سادگی به زندگی خود ادامه می‌دهند و خطر زندگی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.
نسبت به کاهش تراکم درختان باغستان بی‌توجه نباشیم
زهرا پرتوی؛ دانشجوی دکترای رشته کشاورزی در بررسی تغییرات باغستان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای عنوان کرد: با استفاده از ابزار سنجش از راه دور، در سه بازه زمانی با تکنیک‌های بصری وسعت باغستان را رصد کردیم که این یک شاخص کمی است و دیدی شفاف در مورد باغستان به ما می‌دهد.
وی یادآوری کرد: یافته‌های ما حاکی از آن است که علاوه بر کاهش وسعت باغستان تراکم درختان هم رو به کاهش است، در ابتدا باغستان‌های شمال قزوین دچار آسیب شد و اینک هم باغستان‌های شهر قزوین دستخوش تغییراتی شده است.
این پژوهشگر حوزه باغستان یادآوری کرد: در انجام تحقیقات در پی یافتن نتایجی هستیم که آیا تغییر در اقلیم بر حقابه باغستان هم اثر گذاشته و اینکه در این تغییر اقلیم تا چه میزان عوامل انسانی نقش داشته است؟
مداخله‌های غیرفنی را از طبیعت حذف کنید
دکتر حسین اینانلو دکترای اقلیم‌شناسی، عضو هیئت مدیره انجمن دوستداران باغستان سنتی قزوین نیز در این برنامه اظهار کرد: یکی از شاخصه‌های پسته قزوین رنگ سبز بی‌نظیر آن است که این ناشی از استفاده از آبخوان و آب‌های زیرزمینی است که اگر آب کانال جایگزین آن شود از کیفیت رنگ پسته قزوین کاسته خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مداخلات نابخردانه در خصوص آبیاری باغستان صورت گرفته است، مداخله‌های غیر فنی و بزک شده که طبیعت را دچار چالش می‌کند. طبیعت سامان و سازمان دارد باید او را به حال خود رها کرد و دانش بومی و تجربه پیشکسوتان در این زمینه اولویت دارد.
این استاد اقلیم‌شناسی تصریح کرد: باغستان با نبوغ بانیان این شهر و باغستان شکل گرفته و مرهون طبیعت و انسان هوشمندی است که این سازگاری اکولوژیک را انجام داده است، همچون رابطه دما و تبخیر آب، باغستان هم معلول ساختار است که به هر دلیلی قانونی یا غیرقانونی اگر ساختار را به‌هم بزنیم عملکرد باغستان از بین خواهد رفت.
