به گزارش اقتصاد انرژی، به جرات میتوان گفت صنعت پتروشیمی از صنایع پیشرو و سرمایه پذیر در کشور است که همواره نقش موثری در اقتصاد ایفا کرده است. در سال‌هایی که کشور با تحریم‌های اقتصادی سخت و ظالمانه رو به رو است، صنعت پتروشیمی به کمک سایر صنایع مادر و حتی بانک‌های کشور برای تامین منابع ارزی آمد.
با وجود اینکه صنایع پتروشیمی کشور مشکلات اقتصادی فراوان را برطرف کردند؛ اما همواره با چالش‌های متعددی برای توسعه و ایجاد ثروت بیشتر مواجه است. از مهمترین مشکلات پیش روی صنعت پتروشیمی طی 2 دهه اخیر میتوان به دخالت‌های متوالی بخش‌های دولتی در سازوکار متعدد این صنعت اشاره کرد که وقوع این اتفاق موجب شده تا محصولات تولیدی در این صنعت به درستی در بازارهای داخلی و صادراتی توزیع نشوند.
بر اساس این گزارش، دولتی بودن بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی در کشور موجب شده تا این شرکت‌ها به جای توسعه، اقدام به افزایش واحدهای داخلی خود کنند تا بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی دولتی آسیب‌های جبران ناپذیری را متحمل شوند. بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی کشور از تدوین برنامه‌ای بلندمدت برای آینده عاجز و به نوعی در ایجاد تنوع و نوآوری در محصولات خود به دلیل عدم استفاده از تکنولوژی‌های روز با چالش‌های متعدد روبرو هستند.
از دیگر مشکلات توسعه صنایع پتروشیمی در کشور؛ ایجاد انحصار و عدم رقابت پذیری در صنایع بالادستی و پایین دستی است. به طوری که پتروشیمی‌های دولتی با استفاده از منابع مالی نامحدود و بدون استفاده از خلاقیت لازم و بهینه سازی به موقع به نوعی عرصه رقابت برای حضور بخش خصوصی در صنعت پتروشیمی ایران سخت تر از گذشته کردند. این رخدادها باعث ایجاد یک انحصارطلبی در صنایع پتروشیمی کشور شده است.
موضوع مهم دیگری که صنایع پتروشیمی ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، عدم نوآوری است. به دلیل اعمال تحریم‌های ظالمانه، تکنولوژی‌های روز دنیا وارد کشور نمی‌شوند؛ این موضوع عقب ماندگی و فرسودگی دستگاه‌ها و بهره وری پایین شرکت‌های پتروشیمی در سایه استفاده از انرژی ارزان را حاصل میشود.
به منظور بررسی مشکلات و چالش‌های صنعت پتروشیمی ایران، با 2 تن از کارشناسان و فعالان صنعت پتروشیمی کشور گفتگو کردیم. در ادامه گفت و گوی اقتصاد انرژی به عبدالرسول دشتی مدیرکل سابق امور بین الملل شرکت پتروشیمی خلیج فارس و غلامحسین قندهاری کارشناسان صاحب نظر صنعت پتروشیمی را مطالعه می‌فرمایید.
توزیع عادلانه ثروت و اشتغال در سایه توسعه متوازن صنعت پتروشیمی
عبدالرسول دشتی با اشاره به اینکه تزریق نقدینگی به صنعت پتروشیمی همیشه موجب ایجاد تولید و ثروت در کشور نشده؛ گفت: بسیاری از مدیران صنعت پتروشیمی توسعه را در ایجاد واحدهای جدید می بینند در حالی که توسعه متوازن استفاده از تمام امکانات کشور با بهره وری بالا است؛ زیرا ایجاد واحدهای جدید پتروشیمی بدون بازدهی لازم نه تنها برای کشور هزینه بر است، بلکه در آینده نه چندان دور اگر برای واحدهای جدید برنامه ریزی نداشته باشیم با شکست روبرو خواهیم شد.
او با بیان اینکه سهام شرکت‌های پتروشیمی در بازار سرمایه همواره رشد قابل توجه‌ای داشته‌اند، افزود: مدیران صنعت پتروشیمی باید به بورس توجه ویژه داشته باشند؛ زیرا از این طریق می‌توانند در جذب نقدینگی از سوی مردم برای توسعه زیرساخت واحدهای پتروشیمی به صورت بهینه بهره ببرند.
دشتی تصریح کرد: در وضعیت تحریمی کنونی، نقل و انتقالات مالی کشور به سختی انجام میشود. بسیاری از قطعات و تجهیزات مورد نیاز در شرکت‌های پتروشیمی وارداتی هستند و اگر حتی قطعه‌ای کوچک در واحدهای پتروشیمی معیوب شود، باید کل پتروشیمی تعطیل تا قطعه مورد نظر در شرایط تحریم وارد کشور و تعویض شود. وقوع این اتفاق به طور کل بازدهی واحدهای پتروشیمی را در کشور زیر سوال میبرد.
او توسعه صنعت پتروشیمی در کشور را در تمام نقاط به صورت متوازن خواستار شد؛ و گفت: ایران کشوری است که استعداد بالایی در تولید محصولات بالادستی و پاییندستی دارد و باید این واقعیت مهم را بدانیم که توسعه همه جانبه صنعت پتروشیمی می‌تواند موجب ایجاد اشتغال و ثروت عادلانه در نقاط مختلف کشور شود.
عقب ماندگی صنایع پایین دستی از بالادستی در توسعه صنایع پتروشیمی
غلامحسین قندهاری از کارشناسان صاحب نظر صنعت پتروشیمی کشور، با اشاره به اینکه کشور در توسعه صنایع پایین دستی صنعت پتروشیمی با مشکلات و معضلات متعددی روبروست؛ گفت: متاسفانه توسعه متوازن بین صنایع بالادستی و پایین دستی کشور در هیچ زمانی برقرار نشده است. این مهم موجب شده تا ایران به لحاظ تولید مواد اولیه در صنعت پتروشیمی وضعیت مناسبی داشته باشد، اما به لحاظ تولید محصولات پایین دستی همچنان با چالش‌هایی دست و پنجه نرم کند که راه حلی برای آن هنوز پیدا نشده است.
او ضمن انتقاد از دلالی در فروش مواد اولیه پتروشیمی در کشور، گفت: عدم مدیریت صحیح و برنامه ریزی شده توام با نگاه واسطه گری به صنعت پتروشیمی، باعث بروز چالش برای این صنعت شده است.
این کارشناس صنعت پتروشیمی تصریح کرد: ارزش آفرینی صنعت پتروشیمی بر کسی پوشیده نیست؛ زیر این صنعت در سایه توسعه متوازن می‌تواند موجب اشتغال زایی و تولید ثروت عادلانه در کشور شود به شرطی که نقطه اتصال این صنعت به سایر صنایع کشور محکمتر از گذشته باشد و صادرات محصولات با کمر رنگ شدن تحریم ها دوباره اوج بگیرد.
