به گزارش اقتصاد انرژی، ایران با مصرف سالانه ۲۴۶ میلیارد مترمکعب گاز، به عنوان چهارمین مصرفکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان شناخته میشود. این کشور پس از آمریکا، روسیه و چین که به ترتیب در ردههای اول تا سوم قرار دارند، در این رتبه قرار دارد. مصرف بالای گاز در ایران به دلیل وابستگی اقتصادی و نیاز گسترده به انرژی در بخشهای مختلف، از جمله صنایع، حمل و نقل، و سیستم گرمایش خانگی است.
تولید گاز در ایران و مقایسه با سایر کشورها
ایران همچنین سومین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان است، و سهم این کشور از تولید گاز جهانی حدود ۶.۱ درصد برآورد میشود. با این حال، جالب است که تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران تنها ۰.۴۲ درصد از تولید ناخالص جهانی است. این تفاوت قابل توجه در تولید گاز و تولید ناخالص داخلی نشاندهنده میزان بالای مصرف داخلی این منبع انرژی است.
در مقایسه با ایران، دیگر تولیدکنندگان بزرگ گاز مانند آمریکا و روسیه به ترتیب ۸۶ درصد و ۷۷ درصد از تولید گاز خود را در داخل کشور مصرف میکنند و بخش زیادی از تولیدات خود را به بازارهای جهانی صادر میکنند. در مقابل، ایران تنها حدود ۲ درصد از تولید گاز خود را صادر میکند و بیشتر گاز تولیدی به مصرف داخلی میرسد.
مسئله مصرف گاز و چالشهای آن
یکی از مشکلات عمده ایران در زمینه گاز، مصرف بالای داخلی و عدم توجه کافی به بهینهسازی مصرف است. این موضوع باعث فشار بر منابع طبیعی و مشکلات زیستمحیطی میشود. در پاسخ به این چالشها، ایران تلاشهایی را برای کنترل مصرف گاز انجام داده است. یکی از این اقدامات، راهاندازی بازار گواهی صرفهجویی گاز است که به عنوان ابزاری شبهقیمتی عمل میکند. در این بازار، مردم میتوانند با کاهش مصرف خود، گاز صرفهجوییشده را به صنایع بفروشند و از این طریق، با کاهش مصرف، به مدیریت منابع کمک کنند.
قیمت گاز و نابرابری تعرفهها
یکی از نکات قابل توجه، تفاوت شدید قیمت گاز در بازارهای مختلف است. در حال حاضر، قیمت هر متر مکعب گاز در بورس ایران ۱۲ هزار تومان است، که حدود ۱۲۰ برابر قیمت گاز خانگی است. این تفاوت بسیار زیاد میان قیمتهای خانگی و تجاری میتواند عامل دیگری برای بیتوجهی به صرفهجویی در مصرف گاز در بخشهای خانگی باشد.
نتیجهگیری
با توجه به موقعیت ایران در تولید و مصرف گاز طبیعی، به نظر میرسد که اتخاذ سیاستهای جدیتر در زمینه بهینهسازی مصرف و کاهش وابستگی به مصرف داخلی، میتواند به نفع اقتصاد کشور و محیط زیست باشد. به علاوه، ایجاد ابزارهایی همچون بازار گواهی صرفهجویی گاز گامی مهم در جهت مدیریت مصرف و کاهش هدررفت منابع است. اما برای دستیابی به این هدف، ضروری است که در زمینه قیمتگذاری و ترویج فرهنگ صرفهجویی، گامهای جدیتری برداشته شود.
