به گزارش اقتصاد انرژی آنلاین محسن صالحی، کارشناس صنعت پتروشیمی به بررسی راهکارهای صنعت پتروشیمی برای جبران ناترازی بنزین کشور پرداخت و توضیح داد که چگونه فرآیند تبدیل متانول به بنزین (MTG) می‌تواند به این مساله کمک کند.
صالحی بیان کرد: با توجه به مساله ناترازی بنزین کشور و کسری حدودا روزانه ۱۰ میلیون لیتری، دولت مجبور به واردات این فرآورده است که هزینه سنگینی را به همراه دارد. یکی از راهکارهای افزایش تولید بنزین کشور، تبدیل متانول به بنزین از طریق فرآیند MTG است. این روش کاملا متفاوت از تولید بنزین در پتروشیمی‌های فعلی بوده و در این فرآیند، متانول مستقیما در یک راکتور و با استفاده از یک کاتالیست خاص به بنزین تبدیل می‌شود.
وی افزود: در این فرآیند، بر خلاف روش‌های موجود در پتروشیمی‌های نوری که از نفتا و آروماتیک‌ها استفاده می‌کنند، متانول مستقیما به بنزین تبدیل می‌شود. در صورت بهره‌برداری از یک واحد متانولی با ظرفیت ۱.۶۵ میلیون تن، امکان تولید سالانه ۶۰۰ هزار تن بنزین یا معادل ۲.۲ میلیون لیتر در روز فراهم می‌شود.
مزایای فرآیند MTG در مقایسه با پالایشگاه‌های نفتی
صالحی در ادامه به مزیت‌های این فرآیند نسبت به پالایشگاه‌های نفتی اشاره کرد و گفت: ظرفیت تولید متانول کشور در حال حاضر حدود ۱۵ میلیون تن در سال است و با بهره‌برداری از پروژه‌های جدید، این رقم در آینده نزدیک به ۲۴ میلیون تن و در بلندمدت به بیش از ۳۰ میلیون تن خواهد رسید. از سوی دیگر، بازار اصلی صادرات متانول ایران، کشور چین بوده و این وابستگی، باعث ایجاد بحران در بازار متانول شده است. بنابراین، یکی از راهکارهای موثر برای کاهش این وابستگی و افزایش ارزش افزوده، تبدیل متانول به بنزین است.
وی افزود: اگر چهار واحد MTG هر یک با ظرفیت ۱.۶ میلیون تن متانول راه‌اندازی شود، روزانه ۹ میلیون لیتر بنزین تولید خواهد شد که این رقم، بخش بزرگی از کسری بنزین کشور را جبران می‌کند. این در حالی است که هزینه سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای این میزان تولید، در روش MTG حدود ۱.۲ میلیارد دلار است (۴ واحد، هر یک ۳۰۰ میلیون دلار)، در حالی که اگر همین میزان بنزین از طریق یک پالایشگاه نفتی تامین شود، به سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری نیاز خواهد بود. بنابراین، فرآیند MTG از نظر سرمایه‌گذاری (CAPEX) نسبت به پالایشگاه‌های نفتی مزیت بالاتری دارد.
چرایی توسعه ظرفیت ۳۰ میلیون تنی متانول در کشور
این کارشناس صنعت پتروشیمی در خصوص علت توسعه ظرفیت ۳۰ میلیون تنی متانول در کشور، با وجود ناترازی گاز و مشکلات تامین انرژی گفت: در حال حاضر، مجوز جدیدی برای بهره‌برداری از واحدهای متانول صادر نمی‌شود و تمام پروژه‌هایی که در حال اجرا هستند، مجوزهای خود را در سال‌هایی دریافت کرده‌اند که کشور مزیت گاز طبیعی بالایی نسبت به سایر کشورها داشت. علاوه بر این، در آن زمان تبدیل گاز به متانول به عنوان یکی از روش‌های صادرات گاز مطرح بود.
وی افزود: بسیاری از واحدهای متانولی که جزو این ظرفیت ۳۰ میلیون تنی هستند، پیشرفت فیزیکی بالای ۴۰ درصد دارند و توقف آن‌ها امکان‌پذیر نیست. همچنین بسیاری از این واحدها متعلق به شرکت‌های خصوصی، سرمایه‌گذاری‌های بازنشستگی، نیروهای مسلح و صندوق ذخیره فرهنگیان هستند. بنابراین، بهترین راهکار برای جلوگیری از بحران متانول، توسعه زنجیره ارزش و حرکت به سمت تولید فرآورده‌هایی مانند بنزین است.
تحلیل اقتصادی فرآیند MTG و نقش تخفیف خوراک
صالحی درباره اقتصاد فرآیند MTG و تاثیر سیاست‌های تخفیف خوراک توضیح داد: فرآیند تبدیل متانول به الفین (MTO) و همچنین فرآیند MTG، به طور معمول از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیستند، مگر آنکه مشوق‌هایی در نظر گرفته شود. آیین‌نامه‌ای که در خردادماه ۱۴۰۳ تصویب شده، تخفیف ۳۰ درصدی خوراک را برای واحدهای متانولی که زنجیره ارزش را تکمیل کرده و متانول را به بنزین تبدیل کنند، در نظر گرفته است. این مشوق، باعث می‌شود که تولید بنزین از متانول، از نظر اقتصادی قابل توجیه باشد.
وی افزود: قیمت بنزین در این محاسبات، ۷۶۰ دلار در هر تن در نظر گرفته شده، در حالی که هزینه واردات بنزین برای کشور بالاتر از این رقم است. بنابراین، اجرای این طرح، باعث کاهش هزینه‌های ارزی دولت در شرایط تحریمی خواهد شد.
نگرانی از قیمت‌گذاری دستوری و تضمین‌های سرمایه‌گذاری
این کارشناس صنعت پتروشیمی در پاسخ به این سوال که آیا تضمینی وجود دارد که دولت روی قیمت بنزین تولیدی در واحدهای MTG، قیمت‌گذاری دستوری اعمال نکند، گفت: این نگرانی در میان سرمایه‌گذاران وجود دارد اما شرایط MTG با سایر فرآورده‌های پتروشیمی مانند اوره متفاوت است. در حالی که اوره توسط وزارت جهاد کشاورزی خریداری و توزیع می‌شود، بنزین تولیدی MTG مستقیما توسط وزارت نفت و شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی خریداری خواهد شد.
وی افزود: یکی از تفاوت‌های مهم این آیین‌نامه با سیاست‌های قبلی، امکان استفاده از اوراق تصفیه است. وزارت نفت می‌تواند میزان تخفیف خوراکی که به واحدهای MTG می‌دهد و همچنین مبلغ خرید بنزین از این واحدها را به صورت اوراق عرضه کند. این اوراق، قابلیت نقدشوندگی دارند و مانع از بروز مشکلاتی مانند بحران مالی در صنعت اوره خواهند شد.
نحوه تخصیص تخفیف خوراک در زنجیره MTG
صالحی در توضیح جزئیات تخصیص خوراک در این فرآیند گفت: اگر یک واحد متانولی بخواهد خودش واحد MTG را راه‌اندازی کند، تخفیف ۳۰ درصدی بر روی قیمت خوراک گازی که از وزارت نفت می‌گیرد، اعمال خواهد شد اما اگر سرمایه‌گذار جدیدی بخواهد وارد این صنعت شود و متانول را از یک واحد متانولی خریداری کند، واحد متانولی موظف است متانول را با تخفیف ۱۷ درصدی به فروش برساند. در این حالت، واحد متانولی نیز به همان نسبت تخفیف ۳۰ درصدی را برای خوراک گازی خود دریافت خواهد کرد. این ساختار، باعث می‌شود که انگیزه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در این بخش حفظ شود.
وی در پایان تاکید کرد: با توجه به اینکه دولت برای واحدهای MTG، تخفیف خوراک را منوط به پیشرفت فیزیکی ۴۰ درصدی پروژه کرده، این سیاست باعث می‌شود که فقط پروژه‌های جدی و دارای پیشرفت عملیاتی از این مشوق بهره‌مند شوند. همچنین امکان تامین مالی پروژه‌های MTG از طریق اوراق بهادار دولتی، یکی از حمایت‌های جدید دولت در این حوزه است که می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند.
