آژانس بینالمللی انرژی گزارشی از مقدار یارانه پرداختشده به حاملهای انرژی در سال ۲۰۲۰ میلادی منتشر کرده که بر اساس آمار اعلامشده از سوی این آژانس، ایران رتبه نخست را در پرداخت یارانه انرژی جهان به خود اختصاص داده است.
به گزارش اقتصاد انرژی به نقل از ایرنا، ایران پارسال حدود ۵ میلیارد دلار یارانه در بخش نفت، ۱۲.۵ میلیارد دلار در بخش برق و ۱۲.۲ میلیارد دلار در بخش گاز پرداخت کرده که در مجموع ۲۹.۵ میلیارد دلار یارانه به انرژی اختصاص داده است.
این در شرایطی رخ داده که مجموع یارانه پرداختشده انرژی در جهان عددی حدود ۱۸۱ میلیارد دلار بوده، بنابراین ایران سال گذشته میلادی ۱۶.۲ درصد از کل یارانه پرداختشده به حاملهای انرژی را به خود اختصاص داده است.
این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ مقدار یارانه پرداختی انرژی در جهان ۴۰ درصد کمتر از سال ۲۰۱۹ بوده و با رقمی حدود ۱۸۱ میلیارد دلار به پایینترین سطح از سال ۲۰۰۷ تاکنون رسیده است.
به عبارتی دیگر، حدود ۵۰ میلیارد دلار کمتر از سال ۲۰۱۹ بوده است. در سال ۲۰۲۰ مقدار یارانه پرداختی انرژی در جهان ۴۰ درصد کمتر از سال ۲۰۱۹ بوده و با رقمی حدود ۱۸۱ میلیارد دلار به پایینترین سطح از سال ۲۰۰۷ تاکنون رسیده بدان معنا که حدود ۵۰ میلیارد دلار کمتر از سال ۲۰۱۹ بوده است.
زنگ خطر قطعی برق در زمستان
آمارهای آژانس بینالمللی انرژی نشان میدهد در مجموع یارانه پرداختشده در بخش برق در جهان سال گذشته میلادی معادل ۵۰ میلیارد دلار بوده که از این رقم، ۱۲.۵ میلیارد دلار معادل ۲۵ درصد سهم ایران است؛ شرایط در پرداخت یارانه انرژی به گاز بسیار بدتر است.
مجموع یارانه پرداختشده به بخش گاز در سال ۲۰۲۰ حدود ۳۵ میلیارد لار بوده که ایران با پرداخت ۱۲.۲ میلیارد دلار یارانه در این بخش سهمی بیش از ۴۰ درصدی را به خود اختصاص داده است.
این در حالی است که ایران اگرچه دومین کشور دارنده ذخایر گاز جهان است و ظرفیت تولید گاز آن نیز بیش از یک میلیارد مترمکعب در روز است، اما برای تأمین سوخت زمستانی نیروگاهها با مشکل روبهروست.
جواد اوجی، وزیر نفت نیز پیش از این با بیان اینکه پارسال حدود ۱۶۰ میلیون مترمکعب در بعضی از روزهای فصل سرد بهویژه در استانهای شمال و شمال شرق کشور کسری گاز داشتیم، گفت: امسال پیشبینی میکنیم که با روند رشد مصرف در کشور که ۸ تا ۱۰ درصد است، در فصل سرد تا ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز کسری گاز داشته باشیم، به همین دلیل نشستهای تأمین سوخت زمستانی را آغاز کردیم.
با این حال کمبود گاز در زمستان بسیار جدی است. در سالهای گذشته نیز اگرچه دیگر قطعی گاز بخش خانگی بهویژه در استانهای شمالی اتفاق نیفتاد، اما نیروگاهها با کاهش گازرسانی در زمستان دست به گریبان بودند، این موضوع در کنار پایین بودن بازده نیروگاههای کشور، زنگ خطری برای قطعی برق در زمستان است.
آمارها نشان میدهد زمستان پارسال در بعضی از روزها، گاز تحویلی به نیروگاهها به زیر ۷۰ میلیون مترمکعب در روز رسید، در حالی که اگر نیروگاههای کشور بخواهند با همه ظرفیت خود کار کنند سوختی معادل ۱۹۰ میلیون مترمکعب گاز در روز نیاز دارند، بنابراین بقیه سوخت مورد نیاز نیروگاهها در زمستان بهوسیله سوخت مایع تأمین شده است.
با این حال نگاهی به مصرف سوخت مایع در کشور نشان میدهد توانایی تأمین روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر گازوئیل و مازوت برای تحویل به نیروگاههای کشور وجود ندارد.
بررسیها نشان میدهد تعهد روزانه تحویل سوخت مایع به نیروگاهها معادل ۵۰ میلیون لیتر در روز است، بخشی از این ۵۰ میلیون لیتر از مخازن ذخیرهسازی نیروگاهها که در تابستان پر شده تأمین میشود و بخشی دیگر روزانه به نیروگاهها تحویل خواهد شد بنابراین حتی اگر در زمستان گاز تحویلی به نیروگاهها روزانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز باشد باز هم نیروگاهها با کمبودی معادل ۵۰ میلیون لیتر سوخت در روز برای استفاده از همه ظرفیت خود روبهرو خواهند بود.
در پنج ماه نخست امسال روزانه ۱۸ میلیون لیتر گازوئیل به نیروگاهها تحویل شده و این در حالی است که مصرف در این بازه زمانی روزانه ۱۲ میلیون لیتر برآورد میشود. در هفت ماهه بعد سال اما در حالی که مصرف به ۳۲ میلیون لیتر در روز میرسد، تحویل گازوئیل ۲۹ میلیون لیتر خواهد بود که این تراز منفی از محل ذخیره گازوئیل در پنج ماه ابتدایی سال در نیروگاهها تأمین خواهد شد.
مصرف نفت کوره نیز در حالی که در پنج ماه نخست سال در نیروگاهها روزانه ۳ تا ۴ میلیون لیتر بوده، در زمستان به ۱۸ میلیون لیتر در روز میرسد.
روند افزایشی شدت مصرف انرژی اولیه
با توجه به این اعداد و ارقام مشخص میشود که روزانه میتوان تا ۵۰ میلیون لیتر سوخت مایع (شامل ۳۲ میلیون لیتر گازوئیل و ۱۸ میلیون لیتر مازوت) در نیروگاهها مصرف کرد. نگرانیها آنجا بیشتر میشود که مصرف گازوئیل در داخل کشور نیز رو به فزونی است، اکنون مصرف گازوئیل در بخش حملونقل کشور ۷۰ میلیون لیتر در روز است و با توجه به ظرفیت تولید ۱۱۵ میلیون لیتری پالایشگاههای کشور برای تولید گازوئیل، حدود ۴۰ میلیون لیتر برای دیگر مصارف باقی میماند.
براساس تراز سال ۹۷، مصرف کنونی انرژی کشور معادل ۶.۳ میلیون بشکه نفت در روز است که چنانچه برنامههای بهینهسازی انجام شود، قابلیت صرفهجویی ۵۰ درصدی مصرف انرژی وجود خواهد داشت.
در طول دهههای اخیر عرضه انرژی اولیه کشور بهطور میانگین سالانه ۳ درصد رشد داشته و با توجه به رشد تولید ناخالص داخلی سبب روند افزایشی شدت مصرف انرژی اولیه شده است، در حالی که شدت مصرف انرژی جهان در طول دهههای گذشته روند کاهشی داشته است.
شدت عرضه انرژی در ایران بیش از سه برابر میانگین جهانی است و ایران از نظر میزان عرضه انرژی نزدیک به کشور آلمان است، اما شدت انرژی ایران ۶ برابر آلمان است. این در شرایطی است که مقدار تولید ناخالص آلمان با توجه به شاخص برابری قدرت خرید بیش از سه برابر و بدون در نظر گرفتن این شاخص ۶ برابر ایران است و این اعداد نشان میدهد مصرف انرژی در ایران در خدمت بخش غیرمولد است.
