لزوم تعیین تکلیف شرعی رمزارزها /تأمین نیاز کشور در شرایط تحریم با ارز دیجیتال

به گزارش اقتصاد انرژی، احسان ذاکرنیا، دکترای مدیریت مالی معتقد است که ابتدا باید موضوع شرعی مرتبط با مقوله رمز ارزها به صورت مشخص و علمی توسط یک هیأت کارشناسی دقیق تبیین شود و از محضر مراجع استفتا صورت پذیرد و و راهکار عملی در این خصوص استخراج شود و سپس با توجه به گستره رمز ارزهای موجود نسبت به استفاده بهینه از آنها اقدام شود.

وی بر این باور است که در زمینه استخراج رمز ارزهای موجود و همچنین بر معاملات آنها نیز شبهات و ایرادات فقهی و شرعی بسیاری از جانب مراجع تقلید وارد شده که در زمینه استفاده از آنها در کشور به عنوان یک کشور اسلامی موانع جدی به وجود آورده است.

او همچنین تأکید دارد که در مواقع ضرورت و شرایط اضطرار مانند شرایط تحریم های ظالمانه علیه کشور ما به نحو بسیار مطلوب می توان از این سازوکار استفاده کرد و نیازهای کشور را از این طریق تأمین و از این مکانیزم برای صادرات و واردات کشور بهره گرفت.

دیگر نظرات این تحلیلگر و فعال بازار پول و سرمایه را در ادامه و در گفت وگو با تسنیم می خوانید.

بیش از 3000 نوع رمز ارز مختلف ایجاد شده است

رمزارزها روز به روز در حال ریشه دواندن بیشتر در عرصه های مختلف اقتصادی کشورها در گستره جهانی هستند

*از نقش رمز ارزها در اقتصاد حال و آینده جهان بگویید؟

رمز ارزها با پیدایش بیت کوین به جهانیان معرفی شدند. در واقع رمز ارزها بر بستر فناوری زنجیره بلوک (block chain) به وجود آمدند که این فناوری نخستین بار در دهه 90 میلادی معرفی شد و در سال 2009 پس از وقوع بحران عظیم اقتصادی در جهان، رمزارز غیرمتمرکزی به نام بیت‌کوین بر‌اساس فناوری زنجیره بلوک توسط فرد یا گروهی ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو پا به عرصه تجارت‌های پنهان گذاشت. بارها و بارها نهادهایی برای شناسایی این فرد یا گروه تلاش‌هایی کردند اما دسترسی به این هویت هربار پیچیده‌تر از قبل شد و بیشتر به نظر می رسد که یک گروه متخصص در ورای این تکنولوژی باشد و این سطح از پیچیدگی از توان یک فرد خارج باشد.

بیت‌کوین، مشهورترین رمزارز است و پس از به وجود آمدن آن، رمزارزهای دیگر نیز پدید آمدند که هریک ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند و امروزه روند فزاینده پیدایش و توسعه رمزارزهای مختلف به قدری رشد کرده که بیش از 3000 نوع رمز ارز مختلف ایجاد شده که در کشورهای مختلفی و سطوح متفاوت در حال معامله هستند.

خواه ناخواه شاهد آن هستیم که رمز ارزهای در اقتصاد امروز جهان جای خود را باز کرده اند که و روز به روز در حال ریشه دواندن بیشتر در عرصه های مختلف اقتصادی کشورها در گستره جهانی هستند. به گونه ای که بسیاری از فروشگاه های اینترنتی مطرح دنیا نظیر آمازون و مایکروسافت نیز بیت کوین را به عنوان ابزار پرداخت پذیرفته اند.

از آنجایی‌که ویژگی مهم ارزهای رمزنگاری شده غیر متمرکز بودن، عدم کنترل آن‌ها توسط یک دولت خاص و ناشناس بودن مالک است، اکثر دولت‌ها این نوع از ارزها را عامل ایجاد بی‌ثباتی نظام پولی و افزایش‌دهنده جرایمی مانند قاچاق و پولشویی می‌دانند. ولی تنظیم مقررات برای رمزارزها با توجه به مسائلی که گفته شد، یکی از مسائل بزرگ و چالشی قانون‌گذارها در سالهای اخیر بوده و همچنان بسیاری از کشورها به‌دنبال انتشار دستورالعملی برای مسائل نظارتی و قانونی در انجام معاملات با این نوع ارزها هستند. مقامات برخی کشورها نیز به دلیل عدم وضع قوانین، به ممنوعیت معامله با رمزارزها مجبور شده و یا از روش‌های احراز هویت سختگیرانه و مالیات بر دارایی برای مهار آن‌ها، استفاده کرده‌اند. برخی کشورهای دیگر نیز ریسک خروج سرمایه را پذیرفته، اجازه داده‌اند تا کسب‌وکارها قبل از وضع قانون، فعالیت کنند.

تولید و استخراج رمزارزها در آسیا بیشتر از سایر کشورهای جهان

*بیشتر چه کشورهایی به حوزه تولید و استفاده از رمز ارز ورود کرده اند؟

تقریبا در تمامی کشورهای جهان تولید و استفاده از رمز ارزها به صورت قانونی یا غیر قانونی در حال انجام است، ولی به طور کلی به خاطر مسائل مربوط به هزینه های انرژی تولید و استخراج در آسیا بیشتر از سایر قسمتهای جهان بوده است و حتی برخی کشورهای اروپایی به ایجاد مزرعه استخراج در کشورهای آسیایی اقدام کرده اند.

مزایا و معایب رمز ارزها

*رمز ارزها دارای چه مزایا و معایبی هستند ؟

در کل بیت کوین به عنوان شاخص ترین رمز ارز دارای مزایای متعددی است که سایر رمز ارزها نیز دارای ویژگی های مشترکی هستند که به برخی از آنها می توان اشاره کرد همچون آزادی در پرداخت و عدم محدودیتهای حجمی و کیفی پرداخت مرسوم در سیستم های بانکی و رسمی،امنیت پرداختها به نسبت بسیار بالا و تحت کنترل کاربر،شفافیت بالای و عدم امکان تحریف و دستکاری در شبکه بیت کوین به علت استوار بودن بر تکنولوژی بلاکچین،هزینه‌های بسیار ناچیز و تقریبا صفر پرداخت در مقایسه با روش های سنتی پرداخت مثل کارت‌های اعتباری و PayPal و…، ریسک پایین از لحاظ برگشت ناپذیری پرداخت ها و محرمانه بودن اطلاعات معامله‌گران وحذف کارمزدها و هزینه‌های بانکی.

بیت کوین و همچنین سایر رمز ارزها دارای معایبی نیز هستند که برخی از آنها عبارتند از: تخصصی بودن و ماهیت پیچیده تکنولوژی بلاکچین و مفهوم رمز ارز ها و عدم وجود دانش و آگاهی کافی افراد عادی نسبت به این موضوع می تواند زیان آفرین باشد،ریسک بالا و نوسانات شدید و نامحدود رمز ارزها به علت پیوسته بودن بازار و متاثر بودن از پدیده های مختلف در گستره جهانی، ابهام نسبت به ابعاد تکمیلی تکنولوژی و در حال تکامل بودن ابعاد موضوع نظیر مباحث حقوقی و نظارتی و اثرات تورمی و سیاست پولی و …، ممانعت و مداخله احتمالی دولت ها نظیر تصمیم اخیر دولت چین در محدودیت استخراج و معامله بیت کوین شوکهای عظیمی را به بازار وارد می کند، محدودیت تعداد و میرا بودن برخی رمز ارزها نظیر بیت کوین که می تواند به سفته بازی و تورم های شدید قیمتی منجر شود، عدم امکان بازیابی اطلاعات کیف پول و از بین رفتن کل سرمایه در صورت مفقودی اطلاعاتو استفاده سو از رمز ارزها در فعالیت های خلاف قانون و مافیایی نظیر تجارت مواد مخدر و پولشویی.

موانع جدی استفاده از رمز ارزها در کشورهای اسلامی

*به نظر شما وقت آن نشده ایران نیاز به استخراج رمز ارز ورود رسمی کند و پولی دیجیتال به خود اختصاص دهد؟

در خصوص ورود ایران به استخراج رمز ارز یا حتی تولید رمز ارز جدید نکات زیادی وجود دارد که باعث می شود پاسخ گویی به این سوال دشوار باشد. در خصوص تولید رمز ارز جدید که اقداماتی نیز توسط برخی از مجموعه ها در این خصوص صورت گرفته است باید گفت که شانس موفقیت رمز ارز جدید در جهان منوط به تعامل با کشورهای دیگر و پذیریش توسط کاربران است که به نظر می رسد چنین جایگاهی در شرایط فعلی وجود ندارد.

در زمینه استخراج رمز ارزهای موجود و همچنین بر معاملات آنها نیز شبهات و ایرادات فقهی و شرعی بسیاری از باب غرر و اکل مال به باطل و ضرر و ضرر و غیره از جانب مراجع تقلید وارد شده که در زمینه استفاده از آنها در کشور به عنوان یک کشور اسلامی موانع جدی به وجود آورده است.

در شرایط اضطرار و تحریمهای ظالمانه می توان از رمز ارزها برای تأمین نیاز کشور بهره گرفت

*رمز ارزها برای کشورهایی مانند ایران که با تحریم روبروست چه مزایایی دارد؟

در مواقع ضرورت و شرایط اضطرار مانند شرایط تحریم های ظالمانه علیه کشور ما به نحو بسیار مطلوب می توان از این سازوکار استفاده کرد و نیازهای کشور را از این طریق تأمین و از این مکانیزم برای صادرات و واردات کشور بهره گرفت.

تا مشکل ماهوی رمز ارزها حل نشود، ترویج آن برای قاطبه جامعه امکان پذیر نیست

*توصیه مشخصی در این خصوص به دولت دارید؟ رمز ارز با اقتصاد دیجیتال سازگار است با اقتصاد اسلامی چطور؟

در پاسخ به این موضوع باید عرض کنم که با توجه به فراگیر بودن پدیده رمز ارزهای در عرصه اقتصاد جهانی لازم است ابتدا موضوع شرعی مرتبط با مقوله رمز ارزها به صورت مشخص و علمی توسط یک هیأت کارشناسی دقیق تبیین شود و از محضر مراجع محترم استفتا صورت پذیرد و و راهکار عملی در این خصوص استخراج شود و سپس با توجه به گستره رمز ارزهای موجود نسبت به استفاده بهینه از آنها اقدام شود، چرا که تا مشکل ماهوی رمز ارزها حل نشود، ترویج آن برای قاطبه جامعه امکان پذیر نیست.

گفت وگو از: مریم سلیمی