اختصاصی اقتصادانرژی، مسعود اسفندیار / مدرس دانشگاه و تحلیلگر اقتصادیحدود چهار میلیون تن از مجموع قیر تولیدی ایران صادراتی و حدود 2 میلیون تن در داخل کشور به مصرف می‌رسد.
بررسی اجمالی حوزه صنعت قیر ایران حاکی از آن است که با وجود تحریم های ظالمانه دشمنان، فعالان عرصه تولید طلای سیاه ایران دست از تلاش و کوشش برای فرصت سازی تجاری و صادراتی برنداشته اند و در این راستا بنا بر آخرین اطلاعات موجود، پارسال حدود ۴ میلیون و ۳۴۶ هزار تن صادرات قیر در کشور انجام شده که بیش از یک میلیارد و صد میلیون دلار درآمدزایی داشته است.
کارشناسان و صاحبنظران عرصه اقتصاد بر این باورند که راهبرد اثربخش برای مقابله با تحریم های حوزه نفت تغییر رویکرد از خام فروشی به سمت و سوی تولید صادرات محور است.
تقویت شبکه مویرگی بازاریابی صادراتی، امکان سنجی بازارهای منطقه ای، عدم تمرکز بر خام فروشی نفتی و از سوی دیگر تلاش برای حضور در بازارهای جدید صادراتی به ویژه حوزه آفریقا و اقیانوسیه از جمله مولفه های اثربخشی است که می تواند به کمک کارآفرینان و فعالان حوزه صنعت قیر بیاید.
جلوگیری از رقابت کاذب؛ تلاشی برای کاهش قیمت خوراک
نگاهی اجمالی به صنعت قیر کشور نشان دهنده آن است که بیش از 30 میلیون تن پروانه بهره‌برداری کارخانه ای طی سالهای اخیر صادر شده که حتی برخی از آنها حیات اقتصادی ندارند و در زمانبندی هایی از جمله هنگام ثبات بازار و عرضه‌های وکیوم باتوم، به عاملی اثرگذار در شکل گیری رقابت‌های کاذب و افزایش قیمت خوراک تبدیل می‌شوند.
به عنوان مثال؛ گاهی برخی شرکت های تولیدی در مقیاس کوچک، بهای بسیار بالایی را برای میزان اندکی از وکیوم باتوم در بورس ارائه می کنند که این قیمت پایه قیمت گذاری در تناژهای بالامی شود و دیگر قیمت گذاری به معنای واقعی عادلانه نخواهد بود.
زمانی که با بالا بردن قیمت خوراک در بورس سبب افزایش بهای تمام شده محصول می شویم باید انتظار روی آوردن شرکت ها به خرید VR بی کیفیت را دور از انتظار ندانیم.
بروز رسانی فناوری های نوین در صنعت پالایشگاهی ایران
بهره مندی از دانش روز صنعت پالایشگاهی در کنار بروزرسانی فنی از جمله مزیت هایی است که می تواند به کمک صنعت قیر ایران بیاید به عنوان مثال بهره گیری از پالایشگاه مدرن، ضریب تیدیل نفت خام به سایر فراورده ها از جمله قیر را افزایش خواهد داد اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که یکی از مولفه های حضور در بازار های جهانی، بی شک ارتقای دانش تولید در پالایشگاه ها است.
معضلی به نام قیر عراق/ بازار مصرف کشورهای همسایه مقصدی برای قیرهای بی کیفیت
پاشنه آشیل این روزهای صنعت قیر ایران، معضلی به نام قیر بی کیفیت عراق است البته بررسی ها نشان می دهد که برخی تولیدکنندگان به جهت کاهش بهای قیمت محصول، گاهی از VR عراق به جای VB استفاده می کنند که این امر بدون شک کیفیت قیر و رقابت پذیری را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
یکی از مهمترین آثار مخرب ورود قیر بی کیفیت عراق به بازار داخلی، کاهش میزان رقابت تولیدکنندگان است و نمود واقعی آن حضور محصول عراق در کشورهای همسایه با قیمتی به مراتب پایین تر از ایران است.
تولیدکنندگان داخلی برای بقای حیات اقتصای از یک سو و حضوری منسجم تر در بازارهای خارجی از سوی دیگر باید از رقابت کاذب بپرهیزندو با اتحاد و انسجام راه برای ورود قیر با کیفیت ایران به کشورهای همسایه از جمله بازار ترکیه هموار کنند.
نگاه کاربردی و کارشناسی به بخش خصوصی در برنامه هفتم توسعه
لازم است تا نگاه بخش خصوصی را در برنامه پنج‌ساله هفتم با دقت نظر بیشتری مورد واکاوی قرار دهیم و در این مسیر، نظرات کارشناسی تولیدکنندگان داخلی به عنوان پیشقراولان بخش خصوصی قطعا راهگشا خواهد بود.
لذا لازم است تا فعالان صنعت قیر ایران در فضای تعاملی با رویکرد تولید صادرات محور، نقطه نظرات و دغدغه های خود را به مرجع بالادستی و تصمیم ساز ارائه کنند.
لزوم ترسیم افق صنعت قیر در پساتحریم
اگر نیم نگاهی به ارزیابی صادراتی از حوزه صنعت قیر داشته باشیم در خواهیم یافت که به رغم تنگناهای موجود برای صادرات، فعالان و کارآفرینان ایرانی قیر ایران را با وجود مشکلات مختلف به بازارکشورهای مختلف رساندند اما باید با نگاهی موشکافانه تر افق صادرات قیر را در دوران پساتحریم مد نظر قرار داد.
اکنون امارات متحده عربی، عمان و هند مهمترین مشتریان قیر ایران هستند و یک کلام می توان گفت کشورهای آسیایی مقصد مناسبی برای حضور محصول با کیفیت ایران است به طوری که آمارهای می گویند ۴۰ درصد قیر دنیا در آسیا به مصرف می‌رسد.
البته با توجه به ظرفیت های موجود در آفریقا و نیاز این قاره به واردات قیر ، لازم است برنامه ریزی های جدی تری برای حضور تولیدکنندگان ایرانی فراهم شود که این امر در دوران پسا تحریم از اهمیت خاصی برخوردار است.
