به گزارش اقتصادانرژی بحث کشت فراسرزمینی بیش از یک دهه است مطرح شده و اگرچه در برخی کشورها برخی محصولات زراعی و باغی توسط کشاورزان سرمایه دار و یا یکسری شرکتها اجرا می شود اما کماکان مخالفان و موافقان خاص خود را نیز دارد.
کشت فراسرزمینی و تخصیص منابع برای احیای اراضی دیگر کشورها بزرگترین خطای سیاست گذاران است
علیرضا الوندی رئیس سازمان مردم نهاد هکا یکی از این مخالفان است که معتقد است کشت فراسرزمینی در واقع نوعی خیانت به کشور است. الوندی به خبرنگار بازار می گوید: حقیقت این است که بنده به شدت با کشت فراسرزمینی مخالف هستم و این کار را خیانتی در جهت کشور می دانم. به این دلیل که در جایی که می شود اراضی کشور را احیا کرد چرا روی اراضی دیگر کشورها وقت بگذاریم.
الوندی افزود: در واقع از نگاه بنده سرمایه گذاری کردن روی اراضی کشورهای دیگر به معنای فرصتی است که از کشور گرفته شده است و یک هزینه ای را در جایی دیگر کرده ایم که از دسترس کشور خارج شده است.
وی افزود: ملاحظه می کنید که در طول سالهایی که کشت فراسرزمینی در کشورهای مختلف مثل کشورهای آفریقایی و بعضا کشورهای اروپای شرقی انجام می شد و لذا تجربه داریم اما مساله اینجا است که کشت فراسرزمینی مانند مستاجری می ماند؛ یعنی بعد از یک مدت باید آنجا را ول کنیم و بیاییم در حالی که این فرصت و پتانسیلی که می توانستیم ایجاد کنیم و به جای کشت فراسرزمینی اراضی خود را احیا کنیم را از دست داده ایم.
الوندی اظهار داشت: به عبارت بهتر کشت فراسرزمینی به نوعی فرصت سوزی است برای کشور و کشورهای مقصد حتی وقتی اراضی توسط کشاورزان ما احیا می شود بعد از مدتی ارتباط را با ما قطع می کنند و اراضی را خودشان به دست می گیرند یا حتی به کشورهای دیگر می دهند. بنابراین این بزرگترین خطایی است که سیاست گذاران انجام می دهند.
سودهای نهفته در کشت فراسرزمینی افراد را ترغیب به توسعه این طرح کرده است
وی با انتقاد از اینکه ما در کشور اراضی بسیار مستعدی داریم که نیاز به احیا دارد اما به آنها بها نمی دهند و به کشورهای خارجی رو می آورند، افزود: این هم نوعی مافیا دارد و سودهایی در این امر است که بسیار برای برخی وسوسه انگیز است.
این فعال بخش خاطر نشان کرد: کشت فراسرزمینی موقعیت ها و امتیازات خاصی را برای افرادی که وارد آن می شوند دارد لذا شاهد روند افزایش تقاضا هستیم که غالبا هم شرکت های خصولتی هستند که اقدام به شکت فراسرزمینی انجام می دهند و حداقل مزیتی که دارد این است که مدیران این شرکتها حقوق شان را به دلاری می گیرند.
وی تصیح کرد: این مسائل به طور کلی باعث شده که اینها علاقه بسیاری به انجام این کار دارند. در حالی که بیش از یک میلیون هکتار اراضی مستعد احیا در کشور داریم که آبرسانی به آنها باعث می شود یک میلیون هکتار به ارضای قابل کشت کشور اضافه کنیم.
بر اساس این گزارش، کمبود آب در ایران از جمله مسائلی است که در مورد کشت فراسرزمینی روی آن بسیار تاکید می شود. اما رئیس سازمان مردم نهاد هکا در این خصوص می گوید: ما سالانه در کشور ۶۱میلیارد متر مکعب آب شیرین را روانه دریاهای شور می کنیم. به طوری که در حوزه دریای خزر حدود ۱۲ میلیارد متر مکعب و در حوزه خلیج فارس هم بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد مترمکعب و از مرزهای دیگر هم از طریق رودهانه ها آب خارج می شود.
وی ادامه می دهد: در واقع ما در کشور کمبود آب نداریم بلکه عدم مدیریت آب را داریم. اگر واقعا کمبود آب داشتیم چرا اجازه می دهیم این حجم آب شیرین وارد دریاهای شور شود! در واقع این تفکری است که برای فرار از این موضوع که مدیریت مناسبی در حوزه آب در کشور انجام نشده به مردم القا کنند.
الوندی با تاکید بر اینکه این آب ها را می توانیم برگردانیم و با چرخش آب شیرین کاربردی سازیم، افزود: در حقیقت با طرحی که سازمان هکا روی آن سالها کار کرده و به مسئولان اعلام کرده این آبها را می توان بازچرخانی آب شیرین انجام بدهیم و اراضی مستعد در کشور که نیاز به آب دارند را از این طریق بارور سازیم. اما دولتها متاسفانه به قدری دچار روزمرگی شده اند که کارهای زیربنایی از خاطرشان رفته است.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه ما دانش فنی را کامل داریم و این طرح قابلیت اجرا دارد در سطح مدیران ارشد وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی آن را مطرح کرده ایم و همه پسندیده اند.
الوندی افزود: با این وجود عزم و اراده ای برای انجام آن نیست که برنامه ریزی طولانی مدت ۵ساله کنند و مثلا یک دشت ۳۰۰هزار هکتاری را از این طریق زیر پوشش ببرند. چون نیاز به بودجه عمرانی دارد که دولتها برای چنین مواردی یا بودجه عمرانی ندارند یا توجه نمی کنند.
کشت فراسرزمینی؛ فرصتی برای توسعه بازارهای صادراتی محصولات باغی
بر اساس این گزارش، بحث کشت فراسرزمینی به طور خاص در حوزه محصولات باغی نیز صورت می گیرد و برخی باغات نیز از طریق فعالان ایرانی در دیگر کشورها از جمله تاجیکستان طی ۱۰ سال اخیر احداث شده است.
مجتبی شادلو عضو هیات مدیره باغداران کشور در خصوص مزایا و معایب انجام کشت فراسرزمینی محصولات باغ به بازار می گوید: اگر در قالب بحث های قراردادی به نحوی انجام نشود که آنجا برویم کلی سرمایه و هزینه کنیم و در نهایت فرصتها را از دست بدهیم، خوب است.
شادلو افزود: به عبارت دیگر اگر در قالب مقررات در کشور مقصد دچار چالش نشویم می تواند طرح خوبی باشد؛ به این معنا که اگر اهرمهای در این عملیات ایجاد شود که به معنای واقعی حق فعالیت و حق الزحمه ما پایمال نشود و در قرارداد به درستی گنجانده شود می توان به کشت قراردادی به عنوان یک فرصت نگاه کرد.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به محدودیت های آبی فعلی نیاز به انجام یکسری اقدامات داریم. در واقع نمی توانیم منتظر باشیم فقط با پول نیازهای خود را خریداری کنیم چون گاهی مواقع ممکن است پول هم داشته باشی اما جنس به شما نفروشند یا محدودیت هایی ایجاد شود.
شادلو ادامه داد: به عنوان مثال اخیرا شاهد بودیم که در مورد غلات و دانه های روغنی در نتیجه جنگ روسیه و اوکراین چه مشکلاتی پیش آمد و خرید و غلات را چقدر دشوار ساخت.
کشت غلات و دانه های روغنی، اولویت کشت فراسرزمینی
وی تصریح کرد: در مجموع از نگاه بنده این کار به اندازه خود ضروری است اما در غالب بحث انعقاد قرارداد و تضمین برای عملیاتی شدن اش باید اهرمهای ضمانت طوری باشد که در آخر قصه به نحوی نشود که نتوانیم حق خود را بگیریم.
عضو هیات مدیره اتحادیه باغداران کشور در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه تولیدات باغی اصولا همیشه بیش از مصرف است، آیا باز هم انجام کشت فراسرزمینی در این حوزه ضروری است یا خیر، گفت: در حوزه باغات در بیشتر محصولات فعلا شرایط خوبی داریم و حتی در بحث توسعه عمودی یعنی بالا بردن بهره وری قابل رشد است. به طوری که اگر در بسیاری از محصولات باغی مشکل بازار نداشته باشیمبخصوص در بحث نخیلات، پسته، سیب و مرکبات به طور قطعی خیلی بیشتر از نیازمان تولید داریم.
وی ادامه داد: در صورتی که همیشه با چالش بازار دچار مشکل می شویم و ممکن است تولیدات ما تحت تاثیر منفی قرار بگیرد. با این وجود به نظر بنده اولویت اول در کشت فراسرزمینی باید در مورد غلات و دانه های روغنی باشد. در مرحله بعدی هم در مورد محصولات باغی می توان تمهیدات اندیشید که در فراسرزمینی بتوان با علوم بومی که داریم در آنجا عملیاتی کنیم.
شادلو تاکید کرد: در حقیقت در بحث کشت فراسرزمینی محصولات باغی با توجه به تامین بودن نیاز بازار داخل، می توان به عنوان یک فرصت خوب برای توسعه باغات و همچنین توسعه صادرات محصولات باغی نگاه کرد.
