پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، این کشور همواره مورد هجمه سیاسی و اقتصادی از سوی قدرت های منطقه و جهانی واقع شده است. با توجه به تغییر ساختار سیاسی داخلی و خارجی کشور مذکور، نظم جدید نیاز به همکاری و تعامل با سایر قدرت های هم سطح خود و همچنین قدرت های نوظهور داشته است. یکی از مواردی که بر اساس دلایلی مفید و راهگشا به نظر می رسد عضویت در گروه بریکس است.
با توجه به تشدید رقابت های ژئوپولیتیک در عرصه جهانی و افزایش گرایش قدرت های غیر غربی جهت استقلال نسبی از ساختارهای اقتصادی و سیاسی تحت سیطره غرب، نفوذ بریکس در عرصه جهانی به عنوان یک بلوک اقتصادی و سیاسی غیر غربی به تدریج رو به افزایش است.
تلاش بریکس برای ایجاد سیستم پرداخت مشترک، استفاده از ارزهای ملی و بانک ارز که وابستگی به دلار امریکا را کاهش می دهد از مهمترین فرصت هایی است که این سازمان در صورت عضویت ایران در آن، فراروی این کشور قرار خواهد داد. با این حال، بقای تحریم بین المللی ناشی از فعالیت های هسته ای ایران، مهمترین مانع بهره مندی این کشور از ظرفیت های بریکس در صورت عضویت می باشد.
ایران برای اولین بار در ژوئن 2022 به دعوت جمهوری خلق چین در جلسات مربوط به بریکس در اجلاس مربوط شرکت کرده و رئیس جمهور وقت ایران (ابراهیم رئیسی) با اعلام حمایت کامل از بریکس و اعضای اتحادیه مذکور در بخش های سوخت، ترانزیت، انرژی و نیروی انسانی آموزش دیده، در خواست عضویت کشور خود را در بریکس اعلام نموده است. ضمنا به انضمام نامه ای رسمی از هند درخواست حمایت از ایران برای عضویت در اتحادیه مذکور نموده است.
با توجه به جایگاه بریکس و آینده روشن آن، پیوستن ایران به اتحادیه مذکور حائض اهمیت فراوانی بوده و این مسأله در سیاست خارجی این کشور نقش بسزایی ایفا می کند. اتحادیه بریکس را می توان تنها اتحادیه ای دانست که در عین قدرتمند بودن، به مساعدت اروپا یا آمریکا نیازی نداشته و حتی قابلیت ایجاد چالش و تغییر در نظم این دو گروه را هم دارد. پس از بیان دلایل اهمیت پیوستن به بریکس برای ایران، از سویی دیگر نیز می توان ادعا کرد ائتلاف مذکور نیز نیاز مبرم و اساسی به پیوستن کشورهایی همچون ایران را دارد. چرا که این گروه نیازمند منابع معدنی همچون نفت و گاز است و ایران و کشورهایی با شرایط مشابه با ایران، دارای این منابع هستند. این ظرفیت می تواند یکی از امتیازاتی باشد که مسیر را برای رسیدن به این هدف هموار نماید.
می توان ادعا نمود همکاری ایران با گروه بریکس، باعث کاهش تنش هایی می شود که غالبا از سوی سیاستهای جانبدارانه از سوی آمریکا و غرب تحمیل می شود و ضمنا موجب توازن سیاست های این کشور در سطح بین الملل خواهد شد.یکی از قابلیت های گروه بریکس که می تواند به عنوان امتیاز برای کشور ما مطرح باشد؛ حمایت کشورهای عضو در برابر آمریکا در رابطه با موضع هسته ای ایران است. دلیل این مدعا، تجهیز 4 کشور از 5 کشور عضو به سلاح هسته ای است و در این بین فقط آفریقای جنوبی تجهیزات جنگی هسته ای ندارد که البته این فقدان هم به انتخاب داوطلبانه سیاست دولت کشور مذکور می باشد.
مقاومت کشورهای عضو در برابر هژمونی آمریکا را می توان از عدم مشارکت در پرداخت هزینه هایی مشاهده کرد که آمریکا برای حمایت از سیاست های خود با بهانه مبارزه با تروریسم تعیین نموده بود. به نظر می رسد کشورهای مذکور با پذیرش و تأیید اقدام آمریکا از سویی و عدم پرداخت هزینه های تحمیلی وی از سویی دیگر در صدد تضعیف قدرت این کشور در دراز مدت بوده اند.
اهمیت عضویت ایران در گروه بریکس به این دلیل است که ایران یک قدرت منطقه ای است و با عضویت در این گروه می تواند با شکوفا کردن اقتصاد ملی خود و همچنین ادغام در جامعه بین الملل، حمایت یک ائتلاف فراقاره ای و بسیار قدرتمند را کسب نماید و با این امتیاز می تواند نقش مهمی در تغییر ساختار بندی سیاست بین الملل ایفا نماید. همچنین عضویت ایران در این پیمان به معنی دسترسی به منابع بانک توسعه جدید است که حاصل آن دور زدن گسترده تحریمهایی است که از سوی ایالات متحده آمریکا و با همکاری اتحادیه اروپا وضع شدهاند. اما نکته مهمی که در این رابطه همواره وجود دارد؛ چگونگی برقراری ارتباط بین ایران و این قدرت نوظهور است. چرا که لازم است در این زمینه نسبت به حفظ و ارتقاء منافع ملی تدقیق شود چرا که به نظر می رسد بهترین راه ایران برای ارتباط صحیح با این قدرت نوظهور حضور در این گروه است.
