به گزارش اقتصاد انرژی، در روز چهارشنبه، اول اسفند ماه ۱۴۰۳، تالار مولوی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، به عنوان میزبان سمپوزیوم “گزارش پایداری فراتر از اعداد” انتخاب شد. این رویداد که به همت مرکز پایش مسئولیت اجتماعی و فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی شهید بهشتی و پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، با همکاری شرکت مپنا بویلر برگزار گردید:
فرصتی استثنایی برای بررسی ابعاد مختلف گزارش‌دهی پایداری و تأثیرات آن بر جامعه، اقتصاد و محیط زیست فراهم آورد.گزارش‌دهی پایداری تنها به ارائه اعداد و ارقام محدود نمی‌شود؛ بلکه این فرآیند به روایت داستان‌هایی می‌پردازد که نشان‌دهنده تعهد و مسئولیت‌پذیری سازمان‌ها در قبال جامعه و محیط زیست است. در این سمپوزیوم، متخصصان و پژوهشگران از حوزه‌های مختلف گرد هم آمدند تا در خصوص چالش‌ها و فرصت‌های موجود در زمینه گزارش‌دهی پایداری به بحث و تبادل نظر بپردازند. این نشست به دبیری حسین محمودی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، برگزار شد.
بخش آغازین:
سمپوزیوم با خوشامدگویی و بیان استراتژی پایداری در صنعت آغاز شد. دکتر حسین محمودی، دکتر خدایی، مهندس شهریاری، دکتر کیا دلیری در این بخش به تشریح اهمیت گزارش‌دهی پایداری و تأثیر آن بر ایجاد شفافیت و اعتماد در میان ذینفعان پرداختند. آنها بر لزوم تلاش سازمان‌ها برای ارتقاء سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی تأکید کردند و بیان داشتند که گزارش‌دهی پایداری می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر در ایجاد تحول پایدار عمل کند. همچنین، آنها به نقش کلیدی ذینفعان در این فرآیند اشاره کردند و ضرورت تعامل فعال میان سازمان‌ها و جامعه را مورد تأکید قرار دادند.
کمال خدایی، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی شهید بهشتی، در سخنرانی خود ابراز امیدواری کرد که این همایش فضایی مناسب برای تبادل نظر و همفکری در زمینه چالش‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی فراهم کند. وی همچنین به فعالیت‌های مرکز پایش مسئولیت اجتماعی و فرهنگی جهاد دانشگاهی اشاره کرد و گفت که این مرکز در تلاش است تا اقدامات مربوط به مسئولیت اجتماعی را بر اساس نظام دانش یکپارچه‌سازی و به‌روز کند و شبکه‌سازی را در راستای توسعه مسئولیت‌پذیری اجتماعی تقویت نماید. در ابتدای برنامه، فردین شهریاری، مدیرعامل شرکت مهندسی و ساخت بویلر و تجهیزات مپنا، و هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، به ایراد سخنرانی پرداختند.
کیادلیری در سخنان خود بر لزوم «توزیع عادلانه مسئولیت میان عوامل تخریب» و تفکیک میان رشد و توسعه تأکید کرد. در نشست تخصصی پایداری که با حضور جمعی از مدیران و کارشناسان حوزه محیط زیست و صنعت برگزار شد، آقای مهندس شهریاری، مدیرعامل شرکت مهندسی ساخت بویلر و تجهیزات مپنا، به ایراد سخنرانی پرداخت و بر لزوم توجه به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی تأکید کرد. آقای شهریاری در ابتدای سخنان خود با اشاره به ضرورت نفوذ مفهوم پایداری در ذهن‌ها، گفت: «ما باید فراتر از منافع فردی و شرکتی بیاندیشیم و به مسئولیت‌های اجتماعی خود توجه کنیم. شرکت ما با ۱۲۰۰ نفر نیروی کار، باید همواره حواسش به مسائل مالی و زیست‌محیطی باشد». وی همچنین به اهمیت اشتراک‌گذاری اطلاعات و تجربیات با جامعه اشاره کرد و افزود: «دو ماه پیش، در زمینه هیدروژن آب، همکاری‌های خوبی با دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران داشتیم که نتایج امیدوارکننده‌ای به همراه داشت. این برنامه هر سال ادامه خواهد داشت و ما در حال حاضر در حال تفاهم با دانشگاه فردوسی هستیم تا بخشی از پروژه‌ها را به جامعه دانشگاهی واگذار کنیم». مهندس شهریاری با ابراز خرسندی از رشد مالی شرکت در شرایط دشوار اقتصادی کشور، خاطرنشان کرد: «ما توانستیم در جوایز تعالی، مقام اول زرین طلایی را کسب کنیم که نتیجه زحمات تمامی همکاران است. یکی از ارکان مهم تعالی، گزارش پایداری و نگرش مدیریت به وضعیت زیست‌محیطی است.»
در ادامه این نشست، دکتر کیا دلیری، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، به چالش‌های توسعه پایدار در کشور اشاره کرد و گفت: «مشکل ما در حال حاضر عدم توسعه پایدار است. ما باید به جای تمرکز بر رشد صرف، به دنبال توسعه‌ای باشیم که به محیط زیست و رفاه اجتماعی توجه داشته باشد. دکتر دلیری همچنین بر لزوم آگاهی‌بخشی به مردم و مشتریان در خصوص مسائل زیست‌محیطی تأکید کرد و افزود: «گزارش پایداری نباید تنها یک سند باشد، بلکه باید به یک ابزار مؤثر برای شفاف‌سازی تبدیل شود.»
در پایان، حسین محمودی به توضیحاتی درباره پنل‌های آینده پرداخت و گفت: «هدف ما از برگزاری این نشست‌ها، ترویج فرهنگ پایداری در جامعه است. ما چهار خبرگزاری معتبر را دعوت کرده‌ایم تا در این راستا همکاری کنند. این نشست با هدف تبادل نظر در زمینه چالش‌ها و راهکارهای پایداری ادامه یافت و نشان‌دهنده عزم راسخ صنعتگران برای حرکت به سمت توسعه پایدار بود.»
پنل اول: “تکاپوی پایداری”
پس از بخش آغازین، پنل اول با عنوان “تکاپوی پایداری” برگزار شد. در این پنل، دکتر قاسمی، قمصری و خانم رضوی به بررسی فوت و فن‌های گزارش‌دهی پایداری پرداختند. آنها تأکید کردند که گزارش‌دهی باید فراتر از اعداد باشد و باید به داستان‌ها و تجربیات واقعی بپردازد تا بتواند به عنوان یک سرمایه اجتماعی برای شرکت‌ها محسوب شود. این پنل با استقبال خوبی از سوی حضار روبرو شد و شرکت‌کنندگان به بحث و تبادل نظر درباره راهکارهای عملی در این زمینه پرداختند. همچنین، ارائه مثال‌های موفق از گزارش‌دهی پایداری توسط برخی سازمان‌ها، الهام‌بخش سایر شرکت‌کنندگان بود. در این پنل تخصصی که به بررسی وضعیت گزارش‌های پایداری در صنایع مختلف اختصاص داشت، آقای دکتر قاسمی با اشاره به اهمیت شجاعت در انتشار این گزارش‌ها، به تاریخچه و روند انتشار آنها در سال‌های اخیر پرداخت. وی بیان کرد که قبل از سال ۱۳۹۲، مباحث مربوط به گزارش‌های پایداری به‌صورت پراکنده مطرح می‌شد و پس از آن، اولین گزارش رسمی در سال ۱۳۹۶ منتشر شد. دکتر قاسمی افزود: «سال ۱۳۹۷، این گزارش به‌دلیل تغییرات مدیریتی و ساختاری در شرکت‌ها، با چالش‌هایی مواجه شد و متأسفانه فاصله‌ای در انتشار آن ایجاد گردید.»
ایشان همچنین به وضعیت فعلی اشاره کردند و گفتند: «اکنون در سال ۱۴۰۰، اولین گزارش منتشر شده و در سال ۱۴۰۱ نیز دوباره فاصله‌ای در انتشار گزارش‌ها مشاهده می‌شود. ما در حال حاضر با چالش‌هایی مواجه هستیم که باید به‌طور جدی به آنها پرداخته شود. دکتر قاسمی تأکید کردند که گزارش‌های پایداری برای شرکت‌ها اهمیت زیادی دارد و باید به‌طور شفاف تهیه و منتشر شوند. وی افزود: «شرکتهای مختلف باید ابتدا به بلوغ برسند تا بتوانند گزارشی واقعی از عملکرد خود ارائه دهند. این امر مستلزم شجاعت در مواجهه با واقعیت‌هاست.»
در ادامه، دکتر اکبری قمصری نیز با اشاره به تجربیات تحصیلی خود در آلمان، جمله‌ای را از ورودی دانشگاه هامبورگ نقل کردند: «توانا بود هرکه دانا بود»، و بر اهمیت آگاهی و دانش در فرآیند انتشار گزارش‌ها تأکید کردند. ایشان بیان کردند که مردم حق دارند از واقعیت‌ها مطلع شوند و این مسئولیت بر دوش سازمان‌هاست که صدای آنها را به گوش دیگران برسانند. دکتر قمصری با بیان اهمیت آگاهی‌رسانی به مردم، بر لزوم شجاعت سازمان‌ها در این زمینه تأکید کرد. وی با ابراز خوشحالی از شنیدن گزارش آقای مهندس شهریاری، گفت: «افتخار می‌کنم که چنین طرز تفکری در شرکت‌ها وجود دارد و آنها به‌خوبی در مسیر ارائه گزارش‌های پایدار گام برمی‌دارند. دکتر قمصری به سه جنبه اصلی گزارش‌های پایداری اشاره کرد و افزود: «این جنبه‌ها شامل اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی هستند. ما باید تلاش کنیم تا محیط زیست تخریب نشود و شرایطی عادلانه برای زندگی انسان‌ها فراهم گردد.» او همچنین به تأکید بر جنبه محیط زیستی در گزارش مهندس شهریاری اشاره کرد و گفت: «در این گزارش، توجه بیشتری به مسائل محیط زیستی شده است.»وی در ادامه به چالش‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: «بیکاری و تورم دو عنصر مهم هستند که بر وضعیت انسان‌ها تأثیر می‌گذارند. متأسفانه، بسیاری از افراد به حفظ محیط زیست توجه نمی‌کنند و این موضوع باید مورد توجه جدی قرار گیرد. او همچنین به ضرورت سیاست‌گذاری مناسب برای شرکت‌ها در زمینه گزارش‌های پایداری اشاره کرد و افزود: «شرکت‌ها باید بدانند که اگر قرار است گزارشی از پایداری ارائه دهند، باید به جنبه‌های محیط زیستی و انسانی توجه کنند. در اتحادیه اروپا، این موضوع با جدیت دنبال می‌شود و شرکت‌ها ملزم به ارائه شفافیت در عملکرد خود هستند. وی به اهمیت سرمایه اجتماعی نیز پرداخت و گفت: «سرمایه اجتماعی به روابط انسانی و اعتماد بین افراد بستگی دارد. این اعتماد به سختی به دست می‌آید و یک اشتباه کوچک می‌تواند آن را از بین ببرد. بنابراین، برای ایجاد همکاری و مشارکت مؤثر، نیازمند اعتماد هستیم.» وی در پایان با استناد به نظرات پوکویاما، اقتصاددان سیاسی، گفت: «سرمایه اجتماعی از طریق تعاملات مکرر شکل می‌گیرد و برای توسعه پایدار شرکت‌ها ضروری است که در زمینه حفظ محیط زیست و رعایت جنبه‌های انسانی اقدام کنند.»
در ادامه، سیده سمیه رضوی، مشاور مرکز پایش مسئولیت اجتماعی و فرهنگی جهاد دانشگاهی شهید بهشتی، دستورالعمل گزارش‌دهی پایداری شرکتی اتحادیه اروپا (CSRD) را تبیین کرد. این پنل با تأکید بر اهمیت شجاعت سازمانی و آگاهی‌رسانی به جامعه، به بحث و تبادل نظر درباره چالش‌ها و فرصت‌های موجود در زمینه گزارش‌های پایداری پرداخت. امروزه در عصر دیجیتال، پایداری را به عنوان یک فرصت طلایی برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به بقای بلند‌مدت خودشان و سیاره زمین فکر می‌کنند، در نظر گرفته می شود. از آنجایی که نسل چهارم صنعت در حال گذار به سمت نسل پنجم است و در این تغییر جدید محیط‌زیست و جامعه انسانی اهمیت ویژهای خواهد داشت. شاید هم آخرین فرصت برای حفظ سیاره زمین باشد. اما تدوین گزارش پایداری جامع و دقیق به شرکت‌هایی که به آینده دورتر فکر می‌کنند، چه کمکی می‌کند؟ماهیت پایداری، به ویژه پایداری محیط زیستی، مرزپذیر نیست و مشکلات ناشی از توسعه ناپایدار جهانی هستند و نیازمند آن است تا همه جهان به طور هماهنگ عمل کنند. در دنیای تجارت و کسب و کار نیز روابط با دنیا و همگون شدن با استانداردها و پروتوکل‌ها از ضروریات تداوم هست. با امیدواری از گشوده شدن دنیای تجارت ایران با جهان، طبیعی است تا شرکتهای مختلف ایرانی نسبت به رویه های مختلف و دستورالعملهای جهانی گاها الزامی آشنا شوند تا بیش از این مانعی بر گسترش تجارت با دنیا پیش نیاید و نیز شرکتهای ایرانی بنا به فرهنگ دیرین تمدنی خود سهمی در بالندگی اجتماعی و صیانت از محیط زیست در عرصه ملی و بین‌المللی داشته باشند. یکی از این موارد دستورالعمل گزارش‌دهی پایداری شرکتی (CSRD) اتحادیه اروپا است که در حال حاضر برای شرکتهای اروپایی با شرایط خاص الزامی است و به زودی برای تمامی شرکتهای غیر اروپایی که جز زنجیره ارزش شرکتهای اروپایی باشند نیز الزامی خواهد شد.دستورالعمل گزارش‌دهی پایداری شرکتی (CSRD) تدوین شده است تا نحوه گزارش‌دهی شرکت‌ها در مورد تلاش‌های پایداری خود را تغییر دهد و جهشی قابل توجه در مسئولیت‌پذیری شرکت را نشان دهد. این دستورالعمل که توسط کمیسیون اروپا در سال 2022 تصویب شد، بر اساس دستورالعمل گزارشگری غیر مالی (NFRD) ساخته شده و جایگزین آن می شود. با گسترش دامنه خود و افزایش الزامات گزارش دهی، محدودیت های نسخه قبلی خود را برطرف می کند. هدف اصلی CSRD ترویج شفافیت و پاسخگویی در گزارش پایداری در سراسر اتحادیه اروپا است. در حالی که این دستورالعمل عمدتاً شرکتهای مستقر در اتحادیه اروپا را هدف قرار می‌دهد، دامنه آن به برخی شرکتهای غیر اتحادیه اروپا با فعالیت‌های مهم در اتحادیه اروپا گسترش می‌یابد. اجرای انطباق با CSRD مرحله‌ای است و به دسته‌های مختلف کسب‌وکار اجازه می‌دهد تا در طول زمان سازگار شوند.
- شرکت‌ها و شرکتهای بزرگ اتحادیه اروپا که حداقل دو مورد از معیارهای زیر را برآورده می‌کنند: بیش از 250 کارمند، بیش از 40 میلیون یورو گردش مالی خالص و بیش از 20 میلیون یورو در کل دارایی.
- همه شرکت های فهرست شده در بازارهای تحت نظارت اتحادیه اروپا، به جز شرکت های خرد فهرست شده؛
- شرکت های غیر اتحادیه اروپا با حضور چشمگیر اتحادیه اروپا، به این معنی که گردش مالی اتحادیه اروپا بیش از 150 میلیون یورو است یا حداقل یک شرکت تابعه یا شعبه در اتحادیه اروپا.
- شرکت های کوچک و متوسط (SMEs) فهرست شده دربازارهای تحت نظارت اتحادیه اروپا با الزامات گزارش دهی ساده)؛
- در حالی که شرکت های مادر و هلدینگها به طور کلی مسئول گزارش اطلاعات تلفیقی هستند، شرکت های تابعه ممکن است معاف شوند اگر اطلاعات پایداری آنها در گزارش تلفیقی شرکت اصلی گنجانده شود.
در پایان این پنل، بر لزوم همکاری بین شرکت‌ها و به اشتراک‌گذاری تجربیات تأکید شد تا بتوان آینده‌ای روشن‌تر و پایدارتر برای صنایع کشور رقم زد.
پنل دوم: “تحلیل سومین گزارش پایداری شرکت مهندسی و ساخت بویلر و تجهیزات مپنا”
در ادامه، پنل دوم به تحلیل سومین گزارش پایداری شرکت مپنابویلر با عنوان “سمفونی پایداری” اختصاص یافت. این پنل از ساعت ۱۵ الی ۱۶ با حضور آقایان دکتر صمیمی، صاحب جلال، محمودی، طهماسبی و فرضی برگزار شد. در این بخش، تحلیلگران به نقد و بررسی محتوای گزارش پرداختند و نقاط قوت و ضعف آن را مورد ارزیابی قرار دادند. آنها همچنین بر اهمیت شفافیت در گزارش‌دهی تأکید کردند و پیشنهادات خود را برای بهبود فرآیند گزارش‌دهی ارائه نمودند. یکی از نکات مهم مطرح شده در این پنل، ضرورت توجه به نظرات ذینفعان مختلف در تدوین گزارش‌های پایداری بود که می‌تواند به افزایش اعتبار و تأثیرگذاری این گزارش‌ها کمک کند. یکی از بخش‌های کلیدی این پنل، نقد و بررسی سومین گزارش پایداری شرکت مپنابویلر بود. در این بخش، هامون طهماسبی، مدیر مدرسه توسعه پایدار دانشگاه شریف، و شهرام فرضی، مشاور اجتماعی شرکت متن، نظرات و انتقادات خود را مطرح کردند و کارشناسان مپنا به سؤالات و ابهامات آنها پاسخ دادند. حاضران در جلسه، نقد و بررسی گزارش پایداری مپنابویلر و شجاعت این شرکت برای پذیرش نقد را نشانه‌ای از پیشرفت در مسیر توسعه پایدار دانستند.
پنل سوم: “مسیر پیش رو: درس آموخته‌ها برای آینده پایدار”
در پایان سمپوزیوم، پنل سوم با عنوان “مسیر پیش رو: درس آموخته‌ها برای آینده پایدار” برگزار شد. در این پنل، خانم‌ها صائمیان، رحمانی، رضوی، محمودخانی و آقای دکتر پوری به بحث درباره درس‌آموخته‌های گذشته و راهکارهای نوین برای آینده پایدار پرداختند. آنها بر لزوم همکاری بین سازمان‌ها و نهادهای مختلف برای دستیابی به اهداف پایدار تأکید کردند. همچنین، بررسی روندهای جهانی در حوزه پایداری و تأثیر آن بر سیاست‌گذاری‌های داخلی کشور نیز مورد بحث قرار گرفت.
مدیر ارشد تدوین استاندارد سازمان حسابرسی و دبیر کمیته گزارش‌دهی پایداری، «حلیمه رحمانی»، درباره برنامه‌ها و اقدامات این سازمان گفت سازمان امور مالیاتی که عمدتاً بر حوزه‌های حسابداری و حسابرسی متمرکز بوده است، از سال۱۴۰۰ کمیته‌ای برای ساماندهی مسئولیت اجتماعی شرکتی تشکیل داده است که هدف آن ارائه استانداردهای گزارش‌دهی است که بر ابعاد مالی مرتبط با پایداری متمرکز باشد و این گزارش صرفاً به ثروت مالی محدود نخواهد بود. این استانداردها که براساس استانداردهای بین‌المللی تدوین شده‌اند به شرکت‌ها ابلاغ می‌شود و شرکت‌ها باید از این استانداردها استفاده کنند و گزارش پایداری را براساس آنها تهیه کنند. رحمانی افزود: مجمع سازمان حسابرسی این استاندارد را تصویب کرده است و به‌احتمال قوی از سال بعد از ۱۴۰۵ لازم‌الاجرا خواهد شد.
آذر صائمیان، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی، فناوری، نوآوری و تجاری‌سازی ایران، این رویکرد را نمادی از پایداری تلقی کرد و گفت: «نواقص و چالش‌های مطرح‌شده در گزارش‌های پایداری شرکتهای بزرگ جهانی نیز وجود دارد. نکته حائز اهمیت این است که باید در مسیر اصلاح قرار بگیریم و همین حرکت می‌تواند منجر به بهبود وضعیت شود؛ اما نباید به وضعیت کنونی بسنده کنیم.»
در پایان، نمایندگان سازمان بورس، سازمان حسابرسی و انجمن مدیریت ایران به تشریح برنامه‌های خود برای اصلاح و ارتقاء مسیر توسعه پایدار در صنعت و تجارت پرداختند.نتیجه آن که سمپوزیوم “گزارش پایداری فراتر از اعداد” نه تنها فرصتی برای تبادل نظر بین متخصصان بود، بلکه نشان‌دهنده عزم راسخ جامعه علمی و صنعتی کشور برای ارتقاء سطح پایداری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بود. با توجه به چالش‌های موجود در زمینه محیط زیست و توسعه پایدار، اینگونه رویدادها می‌تواند نقشی کلیدی در ایجاد تغییرات مثبت ایفا کند. حضور پرشور متخصصان، پژوهشگران و علاقه‌مندان در این سمپوزیوم نشان‌دهنده اهمیت روزافزون موضوع پایداری در جامعه امروز است.
و در پایان آقای دکتر پوری به تجربه های پتروشیمی های جهانی پرداختند و اثربخشی اقدامات مسئولانه شرکت ها و کسب و کارها در این حوزه ماحصل آن گزارش پایداری می باشد که برای ذی نفعان گزارشی ارائه می گردد و میزن تاثیر فعالیت ها و تصممیات را د جامعه و سازمان خود را منتشر می کنند.
امید است که با ادامه چنین تلاش‌هایی، شاهد تحولات مثبت در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی باشیم. همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های عملی در زمینه گزارش‌دهی پایداری می‌تواند به ارتقاء دانش و مهارت‌های لازم برای تدوین گزارش‌های مؤثر کمک کند. در نهایت، سمپوزیوم “گزارش پایداری فراتر از اعداد” گامی دیگر در راستای ایجاد یک فرهنگ پایدار در سازمان‌ها و نهادهای مختلف کشور بود که می‌تواند به توسعه پایدار کمک شایانی نماید.
